παιδεια 2

αυτοοργανωση στην εκπαιδευση

πάνω στον μαυροπίνακα της δυστυχίας,της ευτυχίας ζωγραφίζει το πρόσωπο..

*Emma Goldman*

*Η Κοινωνική Σημασία του Σύγχρονου Σχολείου*

      *Για να κατανοήσουμε πλήρως την κοινωνική σημασία του Συγχρόνου

      Σχολείου, πρώτα πρέπει να κατανοήσουμε  το σχολείο έτσι πως

      λειτουργεί στις μέρες μας και δεύτερον την ιδέα που διέπει το

      σύγχρονο εκπαιδευτικό κίνημα.

      Τι είναι λοιπόν το σχολείο του σήμερα, ασχέτως αν είναι δημόσιο,

      ιδιωτικό ή θρησκευτικό;

      Είναι για το παιδί ότι είναι η φυλακή για τον κατάδικο και οι

      στρατώνες για τον φαντάρο – ένα μέρος όπου το κάθε τι

      χρησιμοποιείται για να κάμψει την θέληση του παιδιού, και ύστερα

      να την συντρίψει, να την αναπλάσει και να την διαμορφώσει σε ένα

      πλάσμα ξένο ως προς τον εαυτό του.

      Δεν θέλω να πω πως η διαδικασία αυτή γίνεται συνειδητά: δεν είναι

      παρά ένα κομμάτι ενός συστήματος το οποίο μπορεί να διατηρεί τον

      εαυτό του μόνο μέσω της απόλυτης πειθαρχίας και ομοιομορφίας. Εκεί

      νομίζω πως βρίσκεται το μεγαλύτερο έγκλημα της σημερινής κοινωνίας.

      Φυσικά, η μέθοδος της αποδόμησης ενός ανθρώπου πρέπει να αρχίσει

      σε μια πολύ νεαρή ηλικία, του παιδιού εννοώ, γιατί εκείνο το

      διάστημα ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι πιο εύκαμπτος. Όπως ακριβώς

      οι ακροβάτες, προκειμένου να αποκτήσουν ικανότητες με τους μύες

      τους, αρχίζουν να γυμνάζονται και να προπονούνται όταν οι μύες

      τους είναι ακόμα εύκαμπτοι.

      Η αντίληψη συγκεκριμένα πως η γνώση μπορεί να αποκτηθεί μόνο στο

      σχολείο μέσα από συστηματική εκγύμναση και ο χρόνος στο σχολείο

      είναι η μόνη περίοδος στην οποία η γνώση μπορεί να ληφθεί, είναι

      από μόνη της τόσο εξωφρενική ώστε φτάνει για να καταδικάσουμε το

      σύστημα εκπαίδευσης σαν αυθαίρετο και άχρηστο.

      Ας υποθέσουμε πως κάποιος πρότεινε πως τα καλύτερα αποτελέσματα

      για το άτομο και την κοινωνία θα προέκυπταν μέσα από την

      καταναγκαστική σίτιση. Ακόμα και ο πιο αδαής δεν θα επαναστατούσε

      απέναντι σε μια τόσο ηλίθια διαδικασία; Παρόλα αυτά το στομάχι

      έχει μεγαλύτερη προσαρμοστικότητα σχεδόν σε κάθε κατάσταση, σε

      σχέση με το μυαλό. Γνωρίζοντας όλα αυτά, το βρίσκουμε αρκετά

      φυσικό να έχουμε εξαναγκαστική πνευματική σίτιση.

      Πράγματι, θεωρούμε εαυτούς ανώτερους από άλλα έθνη, γιατί έχουμε

      εξελίξει έναν εξαναγκαστικό εγκεφαλικό αγωγό, μέσα από τον οποίο,

      για ορισμένες ώρες κάθε μέρα, και για πολλά χρόνια, μπορούμε να

      επιβάλουμε στο μυαλό του παιδιού μια μεγάλη ποσότητα πνευματικής

      τροφής.

      Ο Emerson είπε εξήντα χρόνια πριν, “Είμαστε μαθητές των λέξεων,

      είμαστε έγκλειστοι σε σχολεία και κολέγια για δέκα ή δεκαπέντε

      χρόνια και βγαίνουμε από αυτά κενοί, μνήμες λέξεων, χωρίς να

      γνωρίζουμε τίποτα”. Από από τότε που γράφτηκαν αυτά τα σοφά λόγια,

      η Αμερική έχει φτάσει στην παντοδυναμία ενός σχολικού συστήματος,

      και μέχρι στιγμής βρισκόμαστε καταπρόσωπο με μια απόλυτη αδυναμία

      αποτελεσμάτων.

      Η μεγάλη ζημιά που γίνεται από το σύστημα εκπαίδευσης μας δεν

      είναι τόσο το ότι διδάσκει πράγματα που δεν έχουν αξία, ότι

      βοηθάει στην διαιώνιση των προνομιούχων τάξεων, ότι τις βοηθάει

      στην εγκληματική διαδικασία της κλοπής και της εκμετάλευσης των

      μαζών. Η ζημιά που το σύστημα προκαλεί έγκειται στον κομπασμό του

      ότι είναι η πραγματική εκπαίδευση και με αυτό τον τρόπο σκλαβώνει

      τις μάζες πολύ περισσότερο από ότι θα μπορούσε ένας απόλυτος

      κυβερνήτης.*

      *Σχεδόν όλοι στην Αμερική, συμπεριλαμβανομένων των φιλελεύθερων

      και των ριζοσπαστών, πιστεύουν ότι το Σύγχρονο Σχολείο για τις

      ευρωπαϊκές χώρες είναι υπέροχη ιδέα, αλλά ότι δε μας είναι

      απαραίτητο. “Κοιτάξτε τις ευκαιρίες που μας δίνονται”, προκυρήσσουν.*

      *Στην πραγματικότητα, οι σύγχρονες εκπαιδευτικές μέθοδοι είναι

      απαραίτητες στην Αμερική πολύ περισσότερο απ’ότι στην Ισπανία ή

      οπουδήποτε αλλού, γιατί πουθενά αλλού δεν υπάρχει τόσος λίγος

      σεβασμός για την προσωπική ελευθερία και την πρωτοτυπία σκέψης. Η

      ομοιομορφία και η μίμηση είναι το σύνθημα μας. Από τη γέννηση

      μέχρι να πάψει η ζωή μας, αυτό το σύνθημα επιβάλλεται σε κάθε

      παιδί ως ο μοναδικός δρόμος προς την επιτυχία. Δεν υπάρχει ούτε

      ένας δάσκαλος ή εκπαιδευτικός που θα μπορούσε να κρατήσει τη θέση

      του αν τολμούσε να δείξει την ελάχιστη τάση μη-συμμόρφωσης στην

      ομοιομορφία και τη μίμηση.*

      *Στη Νέα Υόρκη, μια καθηγήτρια γυμνασίου, η Henrietta Rodman, στην

      τάξη φιλολογίας της, εξήγησε στα κορίτσια της τη σχέση του George

      Eliot με τον Lewes. Ένα μικρό κορίτσι μεγαλωμένο σε καθολικό

      σπίτι, ώντας το υπέρτατο παράδειγμα πειθαρχίας και ομοιομορφίας,

      αφηγήθηκε το περιστατικό στη μητέρα της.  Η μητέρα το ανέφερε στον

      ιερέα και ο ιερέας θεώρησε σκόπιμο να αναφέρει την δεσποινίδα

      Rodman στο Εκπαιδευτικό Συμβούλιο. Παρόλο που στην Αμερική το

      Κράτος και η Εκκλησία είναι ξεχωριστοί θεσμοί, το Εκπαιδευτικό

      Συμβούλιο κάλεσε την δεσποινίδα Rodman για αναφορά και της

      κατέστησε σαφές πως αν ξαναέπαιρνε τέτοιες πρωτοβουλίες, θα έχανε

      τη θέση της*

      *Στο Newark του New Jersey, ο κ. Stewart, ένας πολύ

      αποτελεσματικός καθηγητής γυμνασίου, προέδρευσε της επιμνημόσυνης

      συνάντησης για τον Ferrer, προσβάλλοντας έτσι τους Καθολικούς

      αυτής της πόλης, οι οποίοι άμεσα ξεκίνησαν διαμαρτυρία στο

      Εκπαιδευτικό Συμβούλιο. Ο κ. Stewart δικάστηκε και υποχρεώθηκε να

      απολογηθεί για να κρατήσει τη θέση του. Οι αίθουσες μάθησης μας,

      από το δημόσιο σχολείο μέχρι το πανεπιστήμιο, δεν είναι παρά

      ζουρλομανδύες για τους δασκάλους όπως και για τους μαθητές, απλώς

      γιατί ένας ζουρλομανδύας για το πνεύμα είναι η καλύτερη εγγύηση

      για μια ανιαρή, άχρωμη, αδρανή μάζα μετακινούμενη σαν αγέλη

      προβάτων μεταξύ δύο ψηλών τοίχων.*

      *Πιστεύω ότι είναι πια καιρός όλοι οι σκεπτόμενοι άνθρωποι να

      ξεκαθαρίσουν το εξής, το παρόν σύστημα μας οικονομικής και

      πολιτικής εξάρτησης διατηρείται όχι τόσο από τον πλούτο και τα

      δικαστήρια άλλα από μια αδρανή ανθρώπινη μάζα καταπιεσμένη σε

      απόλυτη ομοιομορφία, και πως το σχολείο σήμερα είναι το πιο

      αποτελεσματικό μέσο για την επίτευξη αυτού του στόχου. Δε νομίζω

      ότι υπερβάλλω, ούτε ότι μόνο έγω έχω αυτή τη θέση. Μεταφέρω από

      ένα άρθρο στο Mother Earth από το Σεπτέμβρη του 1910 του Dr.

      Hailman, ενός λάμπρού δασκάλου με σχεδόν 25 χρόνια πείρας, ορίστε

      τι έχει να πει:*

      *Τα σχολεία μας έχουν αποτύχει γιατί βασίζονται στον καταναγκασμό

      και τον περιορισμό. Τα παιδιά διατάζονται αυθαίρετα τι, πότε και

      πως να κάνουν οτιδήποτε. Η πρωτοβουλία, η αυθεντικότητα, η

      αυτοέκφραση και η ατομικότητα απαγορεύονται. Θεωρείται δυνατό και

      σημαντικό όλοι να έχουν τα ίδια ενδιαφέροντα, με την ίδια σειρά

      και στον ίδιο χρόνο. Η λατρεία του ειδώλου της ομοιομορφίας

      συνεχίζεται ανοιχτά και σιωπηλά. Και για να βεβαιωθούμε ότι δεν θα

      υπάρξει ετερόδοξη παρεμβολή, η σχολική επίβλεψη καθορίζει κάθε

      βήμα καθώς και τον τρόπο και ρυθμό του, ώστε οποιαδήποτε

      ενοχλητική πρωτοβουλία ή πρωτοτυπία να μην εμφανιστούν όσο περνάει

      από το χέρι του δασκάλου. Ακόμα ακούμε υπερβολικά να μιλάνε για

      τάξη, μεθόδους, σύστημα, πειθαρχία, με τον θανατικό τρόπο του

      παρελθόντος, και όλα αυτά στοχεύουν στην καταστολή παρά την

      απελευθέρωση της ζωής.*

      *Υπό τις παρούσες συνθήκες, οι δάσκαλοι είναι απλά εργαλεία,

      αυτόματα που διαιωνίζουν ένα μηχάνημα που παράγει κι άλλα

      αυτόματα. Επιμένουν να επιβάλλουν τη γνώση τους στον μαθητή,

      αγνοούν ή καταπιέζουν την ενστικτώδη τους θέληση για χρήση και

      ομορφιά, και τους σέρνουν ή σπρώχνουν σε μια “λογική” διαδρομή

      προς την ανιαρή αγγαρεία. Αντικαθιστούν φυσικά κίνητρα που δεν

      φοβούνται δυσκολίες και προσπάθεια, με κίνητρα εξωτερικού

      καταναγκασμού και τεχνητών δωροδοκιών, τα οποία, συχνά βασισμένα

      στον φόβο ή την αντικοινωνική απληστία και τη μισαλλοδοξία,

      αναστέλλουν την ανάπτυξη της χαράς για εργασία ως αυτοσκοπό της

      ίδιας της εργασίας, είναι εχθρικές απέναντι στις τελολογικές

      πράξεις, σβήνουν τη ζωντάνια της δημιουργικής πρωτοβουλίας και τη

      θέληση της κοινωνικής συνεισφοράς. Αντικαθιστούν αυτά τα

      αμετάβλητα κίνητρα με εφήμερες και αναλώσιμες ιδιοτροπίες.*

      *Έτσι εμποδίζεται η ανάπτυξη του παιδιού, το μυαλό του αμβλύνεται,

      και η ίδια του η ύπαρξη διαστρεβλώνεται, καθιστώντας το ακατάλληλο

      να πάρει μέρος στην κοινωνική πάλη σαν ανεξάρτητος παράγοντας. Δεν

      υπάρχει τίποτα πιο μισητό σήμερα στον κόσμο και σε οποιοδήποτε

      περίγυρο από τους ανεξάρτητους παράγοντες.*

      *Το σύγχρονο Σχολείο αποκηρύσσει αυτό το ολοκληρωτικά ολέθριο και

      αληθινά εγκληματικό εκπαιδευτικό σύστημα. Υποστηρίζει ότι υπάρχει

      τόση αρμονία μεταξύ καταναγκασμού και εκπαίδευσης όση και μεταξύ

      τυραννίας και ελευθερίας. Οι δύο αυτές έννοιες είναι τόσο μακρυά η

      μία από την άλλη όσο και οι πόλοι της γης. Η βασική αρχή του

      Σύγχρονου Σχολείου είναι η εξής: η εκπαίδευση είναι διαδικασία

      εκμαίευσης και όχι εισχώρησης, στοχεύει στην δυνατότητα ότι το

      παιδί πρέπει να αφεθεί ελεύθερο να αναπτυχθεί αυθόρμητα,

      καθοδηγώντας μόνο του τις προσπάθειες του και επιλέγοντας τους

      κλάδους της γνώσης που επιθυμεί να μελετήσει. Άρα, ο δάσκαλος,

      αντί να αντιτίθεται, ή να παρουσιάζει τις απόψεις, προτιμήσεις ή

      πεποιθήσεις του ως τις μόνες έγκυρες, θα πρέπει να είναι ένα

      ευαίσθητο όργανο που θα ανταποκρίνεται στις ανάγκες του παιδιού

      όπως αυτές εκδηλώνονται. Θα πρέπει να είναι μια δίοδος μέσω της

      οποίας το παιδί θα αποκτήσει μέρος της συσσωρευμένης γνώσης του

      κόσμου όταν αυτό δείξει έτοιμο και δεκτικό. Επιστημονικά και

      αποδείξιμα γεγονότα στο Σύγχρονο Σχολείο θα παρουσιάζονται ως

      γεγονότα, αλλά καμία ερμηνεία οποιασδήποτε θεωρίας, κοινωνικής,

      πολιτικής ή θρησκευτικής, δεν θα παρουσιάζεται ως έχουσα τέτοιο

      κύρος ή ιδεολογική υπεροχή που να αποκλείει το δικαίωμα στην

      κριτική ή και τη δυσπιστία.*

      *Το Σύγχρονο Σχολείο λοιπόν, πρέπει να είναι ελευθεριακό. Κάθε

      μαθητής πρέπει να αφεθεί ελεύθερος στον πραγματικό εαυτό του. Το

      κύριο αντικείμενο του σχολείου είναι η προώθηση της αρμονικής

      ανάπτυξης όλων των ικανοτήτων που κρύβονται μες στο παιδί. Δεν

      μπορεί να υπάρξει εξαναγκασμός στο Σύγχρονο Σχολείο, ούτε

      εξαναγκαστικοί κανόνες ή κανονισμοί. Ο δάσκαλος μπορεί να

      ξυπνήσει, μέσω του ενθουσιασμού του και της ευγένειας του

      χαρακτήρα του, το λανθάνοντα ενθουσιασμό και ευγένεια των μαθητών

      του, αλλά θα υπερβεί της ελευθερίες που του δίνει η θέση του μόλις

      προσπαθήσει να εξαναγκάσει το παιδί με οποιοδήποτε τρόπο.  Το να

      πειθαρχήσει κανείς ένα παιδί σημαίνει την εγκαθίδρυση πλαστών

      ηθικών προτύπων, αφού στο παίδι δημιουργείται η εντύπωση ότι η

      τιμωρία είναι κάτι που θα του επιβάλλεται απ’ έξω, από κάποιον πιο

      ισχυρό, αντί το ότι είναι η φυσική και αναπόφευκτη αντίδραση και

      αποτέλεσμα των πράξεων του.*

      *Ο κοινωνικός σκοπός του Σύγχρονου Σχολείου είναι να αναπτύξει το

      άτομο μέσω της γνώσης και του ελεύθερου παιχνιδιού μεταξύ

      χαρακτηριστικών ιδιοτήτων, ώστε να γίνει κοινωνικό ον, επειδή έχει

      μάθει να ξέρει, τον εαυτό του, τη σχέση του με τους συνανθρώπους

      του και να πραγματώνει τον εαυτό του σε μια αρμονική σύμπραξη με

      την κοινωνία.*

      *Φυσικά, το Σύγχρονο Σχολείο δεν προτείνει να πετάξουμε ό,τι έχουν

      μάθει οι εκπαιδευτικοί μέσα από τα λάθη του παρελθόντος. Αλλά παρ’

      ότι θα δέχεται την πρότερη εμπειρία, θα πρέπει πάντα να

      χρησιμοποιεί μεθόδους και υλικά που θα τείνουν να προάγουν την

      αυτο-έκφραση του παιδιού. Ένα παράδειγμα: ο τρόπος με τον οποίο

      μαθαίνεται η έκθεση στο σημερινό σχολείο, σπανίως επιτρέπει στο

      παιδί τη χρήση είτε κρίσης είτε πρωτοβουλίας. Το Σύγχρονο Σχολείο

      στοχεύει να διδάξει έκθεση μέσω πρωτότυπων θεμάτων επιλεγμένα από

      τους μαθητές και τις προσωπικές εμπειρίες ζωής τους. Οι σκελετοί

      των ιστοριών θα καθορίζονται από τις φανταστικές ή πραγματικές

      εμπειρίες των μαθητών.*

      *Αυτή η νέα μέθοδος ανοίγει αμέσα μια νέα προοπτική δυνατοτήτων.

      Τα παιδιά είναι πολύ επηρεάσιμα και πολύ ζωντανά. Πέραν του ότι

      δεν έχουν ακόμα εξαναγκαστεί σε ομοιομορφία, η εμπειρία τους θα

      περιέχει αναπόφευκτα περισσότερη πρωτοτυπία, και ομορφιά, από αυτή

      του δασκάλου. Είναι επίσης λογικό να υποθέσουμε ότι το παιδί

      ενδιαφέρεται έντονα για ότι αφορά τη ζωή του. Άρα, δεν θα πρέπει η

      έκθεση που βασίζεται στην εμπειρία και τη φαντασία του μαθητή να

      δίνει καλύτερο υλικό σκέψης και ανάπτυξης απ’ ό,τι μπορεί να

      αντληθεί από τη μηχανική παρούσα μέθοδο η οποία, στην καλύτερη των

      περιπτώσεων, δεν είναι τίποτα άλλο παρά μίμηση;*

      *Όλοι όσοι, έστω και ελάχιστα, έχουν επαφή με την παρούσα μέθοδο

      εκπαίδευσης ξέρουν ό,τι στη διδασκαλία ιστορίας το παιδί μαθαίνει

      ότι ο Carlyle είναι μια “ανθολογία ψεμάτων”. Ένας βασιλιάς εδώ,

      ένας πρόεδρος παραπέρα και μερικοί ήρωες που πρέπει να λατρεύονται

      μετά θάνατον, είναι το σύνηθες υλικό που αποτελεί την ιστορία. Το

      Σύγχρονο Σχολείο, όσο αφορά την διδασκαλία της ιστορίας, πρέπει να

      παρουσιάσει στο παιδί ένα πανόραμα δραματικών περιόδων και

      συμβάντων που θα περιγράφει τα κύρια κινήματα και εποχές της

      ανθρώπινης ανάπτυξης. Πρέπει λοιπόν, να βοηθήσει να αναπτυχθεί στο

      παιδί μια εκτίμηση για τον αγώνα των προηγούμενων γενεών για

      πρόοδο και ελευθερία και κατά συνέπεια να αναπτυχθεί ένας σεβασμός

      για κάθε αλήθεια που στοχεύει στην χειραφέτηση του ανθρώπινου

      γένους. Η αρχή που διέπει το Σύγχρονο Σχολείο είναι να καταστεί

      αδύνατη η ύπαρξη του καθοδηγητή, του καθοδηγητή ο οποίος έχει

      τυφλωθεί από την ασήμαντη εξειδίκευση του και δεν βλέπει τη ζωή

      που αυτή θα έπρεπε να υπηρετεί, το στενόμυαλο λάτρη της

      ομοιομορφίας, τον αντιδραστικό που φωνάζει για “περισσότερη

      ορθογραφία και μαθηματικά και λιγότερη ζωή”, τον αυτάρκη απόστολο

      της παρηγοριάς, ο οποίος λατρεύοντας ό,τι υπήρξε, δεν βλέπει τι

      υπάρχει και τι θα έπρεπε να υπάρχει, τον ηλίθιο προσκολλημένο μιας

      παρακμάζουσας εποχής που διεξάγει πόλεμο ενάντια στο φρέσκο σθένος

      που πετάγεται από τη γη. Όλους αυτούς, το Σύγχρονο Σχολείο

      σκοπεύει να τους αντικαταστήσει με ζωή, τον αληθινό ερμηνευτή της

      εκπαίδευσης.*

      *Μια νέα μέρα ξημερώνει όταν το σχολείο θα υπηρετεί τη ζωή σε όλες

      της τις φάσεις και ευλαβικά θα ανυψώσει κάθε παιδί στο μέρος που

      του αρμόζει σε μια κοινή ζωή ωφέλιμης κοινωνικής

      αποτελεσματικότητας, της οποίας το σύνθημα δεν θα είναι η

      ομοιομορφία και η πειθαρχία αλλά η ελευθερία, η διεύρυνση, η καλή

      θέληση και η χάρα για όλους.*

*Σεξουαλική εκπαίδευση*

*Ένα εκπαιδευτικό σύστημα που αρνείται να αναγνωρίσει στη νεαρή

προσωπικότητα που ανθίζει και αναπτύσσεται, ανεξαρτησία θέλησης και

ακεραιότητα ενός ελέυθερα ανεπτυγμένου σώματος, σίγουρα δεν θα αποδεχτεί

την αναγκαιότητα αναγνώρισης μιας σεξουαλικής φάσης στο παιδί. Παιδιά

και έφηβοι έχουν τα νεαρά τους όνειρα, τα αφηρημένα προμήνυματα της

ερωτικής παρόρμησης. Οι αισθήσεις ανοίγουν σιγά-σιγά σαν τα πέταλα ενός

λουλουδιού, η επερχόμενη σεξουαλική ωριμότητα ενισχύει τις ευαισθησίες

και κάνει πιο έντονα τα συναισθήματα. Νέες προοπτικές, φανταστικές

εικόνες, πολύχρωμες περιπέτειες ακολουθούν η μία την άλλη σε μια γρήγορη

ακολουθία μπροστά στο σεξουαλικά ενσυνείδητο παιδί. Είναι παραδοχή όλων

των ψυχολόγων ότι η εφηβεία είναι η πιο ευαίσθητη και επιδεκτική

περίοδος όσον αφορά ασυνήθιστες, φαντασιώδεις και ποιητικές εντυπώσεις.

Η λάμψη της νιότης, δυστυχώς μικρής διάρκειας, είναι άρρηκτα συνδεδεμένη

με το ξύπνημα του ερωτισμού. Είναι η περίοδος που ιδέες και ιδανικά,

στόχοι και κίνητρα, αρχίζουν να ζυμώνονται στο ανθρώπινο στήθος, ό,τι

άσχημο και κακό στη ζωή μένει ακόμα καλυμμένο με ένα φαντασιακό πέπλο,

γιατί η ηλικία που σηματοδοτεί την αλλαγή από παιδί σε νέο/α είναι όντως

η πιο εξαιρετικά ποιητική και μαγική περίοδος σε όλη την ανθρώπινη ύπαρξη.*

*Πουριτανοί και ηθικολόγοι δεν θα σταματήσουν σε τίποτα για να

παραμορφώσουν και να βεβηλώσουν αυτή τη μαγική περίοδο. Το παιδί μπορεί

να μην ξέρει τη δική του προσωπικότητα, πόσο μάλλον να έχει συνείδηση

της σεξουαλικής της δύναμης. Οι πουριτανοί χτίζουν ένα ψηλό τείχος γύρω

από αυτό το μεγάλο ανθρώπινο γεγονός και ούτε μια ακτίνα φωτός δεν

επιτρέπεται να διαπεράσει τη συνομωσία της σιωπής. Το να κρατηθεί το

παιδί σε βαθειά άγνοια για όλα τα θέματα σχετικά με το σεξ, θεωρείται

από τους εκπαιδευτικούς σαν ένα είδος ηθικού χρέους. Σεξουαλικές

εκδηλώσεις αντιμετωπίζονται σαν εγκληματικές ροπές, ενώ πουριτανοί και

ηθικολόγοι περισσότερο από οποιονδήποτε ξέρουν από προσωπική εμπειρία

πως το σεξ είναι τεράστιος παράγοντας. Παρ’όλ’αυτά, συνεχίζουν να

εξοστρακίζουν οτιδήποτε μπορεί να ανακουφίσει το κακοποιημένο μυαλό και

ψυχή του παιδιού, οτιδήποτε μπορεί να το ελευθερώσει από τον φόβο και το

άγχος.*

*Οι ίδιοι εκπαιδευτικοί ξέρουν τα απαίσια και δυσοίωνα αποτελέσματα της

σεξουαλικής άγνοιας. Παρ’όλ’αυτά, δεν έχουν ούτε αρκετή κατανόηση, ούτε

και αρκετή ανθρωπινότητα για να ρίξουν το τείχος που έχει στήσει ο

πουριτανισμός γύρω από το σεξ. Σαν γονείς, που κακοποιημένοι στην δική

τους παιδική ηλικία, τώρα κακομεταχειρίζονται και βασανίζουν τα παιδιά

τους για να εκδικηθούν για την δική τους παιδικότητα. Στα νιάτα τους,

γονείς και εκπαιδευτικοί, τους ξεκούφαναν να τους λένε πως το σεξ είναι

βρώμικο, ποταπό και σιχαμένο. Έτσι, απευθείας ξεκινάνε να φωνάζουν κι

αυτοί το ίδιο στα παιδιά τους.*

*Σίγουρα χρειάζεται ανεξάρτητη κρίση και μεγάλο θάρρος για να

απελευθερωθεί κάποιος από τέτοιες εντυπώσεις. Τα δίποδα ζώα που

ονομάζονται γονείς δεν έχουν τίποτα από τα δύο. Έτσι, αναγκάζουν τα

παιδιά τους να πληρώσουν αυτά το τίμημα της καταπίεσης εις βάρος τους

από τους γονείς τους, το οποίο αποδεικνύει ότι χρειάζονται αιώνες

διαφώτισης για να αναστραφεί το κακό που έκαναν παραδόσεις και

συνήθειες. Σύμφωνα, με αυτές τις παραδόσεις, η αθωότητα έχει γίνει

συνώνυμο της άγνοιας, η άγνοια έχει αναχθεί στην υψηλότερη των αρετών

και αντιπροσωπεύει τον θρίαμβο του πουριτανισμού. Στην πραγματικότητα,

αυτές οι παραδόσεις είναι τα εγκλήματα του πουριτανισμού και έχουν

προκαλέσει ανεπανόρθωτα βασανιστήρια, εσωτερικά και εξωτερικά, σε παιδιά

και νέους.*

*Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε μια για πάντα ότι ο άνθρωπος είναι πολύ

περισσότερο σεξουαλικό ον παρά ηθικό ον. Το πρώτο, είναι έμφυτο, το

τελευταίο επίκτητο. Όποτε η βαρετή ηθική επιταγή συγκρούεται με την

σεξουαλική επιθυμία, η επιθυμία πάντοτε κερδίζει. Αλλά πώς; Στα κρυφά,

με ψέματα και απάτες, με φόβο και καταστροφικό άγχος. Στην

πραγματικότητα, δεν είναι στην σεξουαλική τάση που κρύβεται η βρωμιά,

αλλά στα μυαλά και τις καρδιές των Φαρισσαίων: μολύνουν και τις αγνές,

ευαίσθητες εκφράσεις στη ζωή του παιδιού. Πολλές φορές μππορεί κάποιος

να παρατηρήσει ομάδες παιδιών μαζί, να ψιθυρίζουν, και να λένε το ένα

στο άλλο το μύθο του πελαργού. Κάτι έχουν κρυφακούσει, ξέρουν ότι είναι

κάτι τρομερό, απαγορευμένο υπό την απειλή της τμωρίας αν αναφερθεί

ανοιχτά, και μόλις αντιληφθούν κάποιον μεγαλύτερο, τρέχουν να φύγουν σαν

εγκληματίες που πιάστηκαν επ’αυτοφόρω. Τι ντροπή θα ένοιωθαν αν κάποιος

άκουγε τη συζήτηση τους και τι τρομερό να σε κατατάξουν στους κακούς και

διεστραμμένους.*

*Αυτά είναι τα παιδιά που οδηγούνται στο περιθώριο γιατί οι γονείς και

οι δάσκαλοι τους αντιμετωπίζουν οποιαδήποτε ευφυή συζήτηση για το σεξ ως

αδύνατη και ανήθικη. Αυτά τα μικρά πρέπει να ψάξουν τη διαφώτηση τους

αλλού, και παρόλο που η ικανότητα τους για ανεξάρτητη αναζήτηση είναι

μόνο εν μέρει υπαρκτή, παραμένει υγιέστερη από την απατηλή αρετή των

ενηλίκων που καταπατούν τα σεξουαλικά συμπτώματα σε ένα παιδί σαν

εγκληματικά και ανήθικα.*

*Στις μελέτες τους οι νέοι συναντούν την εξιδανίκευση της αγάπης.

Μαθαίνουν ότι η αγάπη είναι το θεμέλιο της θρησκείας, του καθήκοντος,

της αρετής και άλλων θαυμαστών πραγμάτων. Απ’την άλλη, η αγάπη

παρουσιάζεται σαν μια απεχθής καρικατούρα εξαιτίας του σεξ. Το μεγάλωμα

λοιπόν, και των δύο φύλων μέσα στην αλήθεια και την απλότητα θα βοηθούσε

για να απομακρυνθεί αυτή η σύγχιση. Αν στην παιδική ηλικία, άντρας και

γυναίκα μάθαιναν μια όμορφη συντροφικότητα, θα εξουδετέρωναν την

υπερδομημένη κατάσταση των φύλων και των δύο και θα βοηθούσαν τη

χειραφέτηση της γυναίκας πολύ περισσότερο απ’όλη τη νομοθεσία περι

δικαιώματων και ψήφου.*

*Οι περισσότεροι ηθικολόγοι και παιδαγωγοί είναι ακόμα προσκολλημένοι

στην απαρχαιωμένη άποψη ότι άντρας και γυναίκα ανήκουν σε δύο

διαφορετικά είδη, κινούνται σε διαφορετικές κατευθύνσεις, και ότι κατά

συνέπεια, πρέπει να κρατηθούν χωριστά. Η αγάπη, που θα έπρεπε να είναι

το κίνητρο για την αρμονική ανάμειξη δύο υπάρξεων, σήμερα απομακρύνει

τους δύο ως αποτέλεσμα της ηθικής μαστίγωσης των νέων σε ένα

εξαντλημένο, πεινασμένο και άρρωστο αγκάλιασμα. Αυτού του είδους η

ικανοποίηση πάντα αφήνει πίσω της μια άσχημη γεύση και μια “βαριά

συνείδηση”.*

*Οι συνήγοροι του πουριτανισμού, της ηθικής, του παρόντος συστήματος

εκπαίδευσης, το μόνο που καταφέρνουν είναι να κάνουν τη ζωή συντομότερη,

ασχημότερη και πιο ευκαταφρόνητη, και ποιές όμορφες προσωπικότητες θα

ανέχονταν κάτι τέτοιο; Είναι λοιπόν μια ανθρώπινη πρόταση η καταστροφή

του συστήματος και όλων όσων συμμετέχουν στην υποτιθέμενη εκπαίδευση. Η

καλύτερη εκπαίδευση ενός παιδιού πετυχαίνεται με το να το αφήσουμε ήσυχο

και να του δώσουμε κατανόηση και συμπόνοια.*

*Σημειώσεις*

*Πάρθηκε 16 Μάρτη 2009 από το

http://dwardmac.pitzer.edu/anarchist_archives/goldman/socimportms.html*

*Από το Emma Goldman Papers, Manuscripts and Archives Division, The New

York Public Library, Astor, Lenox and Tilden Foundations*

*Σ.τ.μ.: Το πρωτότυπο κείμενο πάρθηκε από το site

http://theanarchistlibrary.org/social-importance-modern-school*

      *Καλή η ιδέα της κυβέρνησης  από Errico Μαλατέστα *

      *(από Umanita Nova 1920  “Μαλατέστα: Η ζωή και Ιδέες», Freedom

      Press) *

     * Κανείς δεν μπορεί να κρίνει με βεβαιότητα ποιος έχει δίκιο και

      ποιος άδικο, ποιος είναι πλησιέστερος στην αλήθεια, ή ποιος είναι

      ο καλύτερος τρόπος για να επιτευχθεί η μεγαλύτερη ευδαιμονία για

      όλους.*

*Η Ελευθερία σε συνδυασμό με την εμπειρία, είναι ο μόνος τρόπος

      για να ανακαλύψετε την αλήθεια και τι είναι καλύτερο. Και δεν

      μπορεί να υπάρξει ελευθερία, εάν δεν υπάρχει το δικαίωμα στο λάθος. *

      *Αλλά όταν κάποιος κάνει λόγο για ελευθερία πολιτικά και όχι

      φιλοσοφικά, κανείς δε σκέφτεται το μεταφυσικό φάντασμα του

      αφηρημένου ανθρώπου που υπάρχει έξω από το κοσμικό και κοινωνικό

      περιβάλλον και το οποίο, όπως κάποιος θεός, “θα μπορούσε να κάνει

      αυτό που θέλει” στην απόλυτη έννοια της λέξης έξω από την αίσθηση

      του πραγματικού. *

      * Όταν κάποιος μιλάει για ελευθερία μιλάει για μια κοινωνία στην

      οποία κανείς δε θα μπορούσε να περιορίσει τους συναδέλφους του

      χωρίς να συναντήσει σθεναρή αντίσταση, στην οποία, πάνω απ’όλα,

      κανείς δε θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί και να χρησιμοποιεί τη

      συλλογική ισχύ για να επιβάλλει τις επιθυμίες του στους άλλους και

      πάνω στις  ομάδες που είναι η πηγή της εξουσίας. *

* Ο άνθρωπος δεν είναι τέλειος, συμφωνώ:*

      * Αλλά αυτό είναι ένας λόγος περισσότερο, ίσως ο ισχυρότερος

      λόγος, για να μη δώσει κανείς τα μέσα  “για την αναχαίτιση της

      ατομικής ελευθερίας”. *

* Ο άνθρωπος δεν είναι τέλειος. *

      *Στη συνέχεια, όμως, που θα βρείτε επίσης μία ομαδα ανθρωπων, οι

      οποίοι δεν αρκουνται να ζήσουν ειρηνικά με τους άλλους, αλλά είναι

      σε θέση να ελέγχουν τις ζωές των άλλων με αυταρχικό τρόπο; *

*Και αν υποτεθεί ότι υπήρχε, ποιος θα τους διορίζει; *

* Θα επιβληθούν οι ίδιοι;

      * Αλλά ποιος θα μας προστατεύσει από τη βία και την αντίσταση των

      “εγκληματιών”; *

Ή μήπως θα πρέπει να επιλέγεται από τον “κυρίαρχο λαό”, τον οποίο

      θεωρείται πολύ αδαή και πολύ μοχθηρό για να ζήσει ειρηνικά, αλλά

      ξαφνικά αποκτά όλες τις απαραίτητες καλές ιδιότητες όταν πρόκειται

      για * να επιλέξει τους κυβερνώντες του;*

     

     

     

     

     

/*ΠΕΡΙ ΑΝΑΡΧΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΒΙΑΣ

ΑΝΤΙΒΙΑΙΟΙ ΝΑΙ, ΜΗ ΒΙΑΙΟΙ ΟΧΙ*

του Αντρέα Πάπι***/

      */Η ΒΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΟ που προέρχεται από το ρήμα βιάζω, το

      οποίο σημαίνει μια ενέργεια ικανή ν’ αλ­λάξει σε σημαντικό βαθμό

      τις συνθήκες ύπαρξης άλλων έμ­βιων όντων, τάξεων, πραγμάτων κ.ο.κ.

      Αντιστοίχως στην πο­λιτική η λέξη βία συνδέεται στενά με την

      καταπίεση, την επι­βολή, τον εξαναγκασμό, την κατάχρηση. Μ’ αυτή

      την έννοια συνδέεται επίσης στενά με τη δράση των κατόχων της

      εξου­σίας, οι οποίοι πάντοτε ανατρέχουν στη βία, είτε αυτή είναι

      νόμιμη, είτε παράνομη από δικαιικής πλευράς, προκειμένου να

      ασκήσουν την κυριαρχία την οποία κατέχουν. Στην άσκη­ση της

      πολιτικής εξουσίας η χρήση της βίας συνδέεται πράγ­ματι με την

      ανάγκη επιβολής της θέλησης των κυρίαρχων, κάτι που συνιστά έναν

      από τους ουσιαστικότερους λόγους για τους οποίους οι αναρχικοί,

      που είναι τέτοιοι, αφού οραματί­ζονται μια κοινωνική και συλλογική

      συμβίωση θεμελιωμένη στην αμοιβαία ελευθερία -και συνεπώς με τη

      βία εξορισμένη από τη διαχείριση των σχέσεων και των αποφάσεων,-

      σκέ­φτονται και δρουν ώστε να συγκροτήσουν κοινωνίες στις ο­ποίες

      δε θα υφίστανται πλέον συγκεντρωτικές και ιεραρχικές μορφές της

      πολιτικής εξουσίας./*

      /*Με μια πρώτη ματιά, το βλέμμα για το πού βαδίζει oκό­σμος

      προσκρούει σε μια αναπόφευκτη διαπίστωση: το καθημερινό γίγνεσθαι

      στο οποίο, ηθελημένα ή αθέλητα, συμμετέ­χουμε και, πολύ πιο συχνά

      απ’ ό,τι μας αρέσει, πρωταγωνι­στούμε, αναμφίβολα καθορίζεται από

      τη βία, ακριβέστερα εμποτίζεται από τη βία. Αυτό συμβαίνει στις

      υποχρεωτικές σχέσεις μας με τη γραφειοκρατία, στην επαφή με τους

      μηχα­νισμούς, την κουλτούρα της εξουσίας που σταθερά καθορίζει την

      ποιότητα και την ποσότητα των επιβολών των οποίων εί­ναι κάτοχος

      και φορέας, στην οργανωμένη και ένοπλη ισχύ όλων των μιλιταρισμών

      που δικαιολογούν τις απαιτήσεις τους με το άλλοθι ότι μας

      προσφέρουν σιγουριά και εξασφαλίζουν τη διατήρηση των δημοκρατικών

      ελευθεριών, στη συστηματι­κή και δολοφονική εκμετάλλευση

      εκατομμυρίων ανθρώπινων υπάρξεων εκβιαζόμενων από την πείνα και

      την αθλιότητα στις οποίες υποβάλλονται, στην αντιδραστική θέληση

      αντα­πόδοσης και στην όσια ανάγκη που προκαλεί τις εξεγέρσεις,

      αλλά σπανίως καταφέρνει να μετατραπεί στη χαρά της εξέ­γερσης. Τα

      δελτία ειδήσεων με εικόνες και λέξεις μας δεί­χνουν καθημερινά

      κοιμητήρια που χωρίς σταμάτημα σκορ­πίζονται στον πλανήτη,όπου

      φιλοξενούμαστε εμείς οι άνθρω­ποι.*/

      **Ένα πρόβλημα όχι μόνο ηθικό*

    * Αν θεωρηθούν δεδομένες οι σκέψεις που μόλις παρατέθη­καν και

      παραμένοντας στο πλαίσιο της πολιτικής, ο’ αυτό το άρθρο μ’

      ενδιαφέρει να εξετάσω κάποιες βαθύτερες σκέψεις για το νόημα της

      χρήσης των βίαιων μεθόδων στις οποίες μπορεί να προσφύγουν οι

      καταπιεσμένοι και οι εκμεταλλευό­μενοι, οι υποταγμένοι γενικά, για

      ν’ αντιτεθούν στις κυρίαρχες δυνάμεις, είτε κατά την όσια πράξη

      της εξέγερσης εναντίον της καταπίεσης που υφίστανται, είτε κυρίως

      όταν συνειδητο­ποιούν την ανάγκη πραγμάτωσης εναλλακτικών αρχών

      και ι­δανικών.*

*Παρότι γνωρίζω ότι στο ζήτημα της βίας η σχέση της με την ηθική

      είναι ουσιαστική, εγώ πιστεύω ότι το πρόβλημα δεν είναι μόνο

      ηθικό, ή μάλλον δεν είναι μόνο και κυρίως ηθικό. Πράγματι

      χρειάζεται να θυμόμαστε ότι, όντας η ηθική σε όλα τα επίπεδα ένα

      ναρκοπέδιο, είναι πολύ επικίνδυνο, αλλά κυ­ρίως ακατάλληλο, να την

      επιλέγουμε σαν μοναδική βάση για την αποτίμηση της αξίας των

      επιλογών μας. Η ηθική ασχο­λείται και αναζητεί την ορθότητα των

      ανθρώπινων συμπερι­φορών σε σχέση με τις έννοιες του καλού και του

      κακού, οι οποίες εφόσον με κανέναν τρόπο δεν μπορούν να θεωρηθούν

      δεδομένες, μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι στον καθορισμό τους

      προκύπτουν αναπόφευκτα οπτικές όχι μόνο διαφορετι­κές, αλλά και

      πολύ εύκολα αντιτιθέμενες. Μπορούμε ευλόγως να ισχυριστούμε ότι

      στην πραγματικότητα υπάρχουν διαφο­ρετικές ηθικές, που ενίοτε

      παρουσιάζονται σαν μοναδικές, έ­τσι ώστε η επιλογή μιας απ’ αυτές,

      προφανώς με αιτιολογη­μένους λόγους, να σημαίνει σχεδόν μοιραία

      τον αποκλεισμό ή την καταδίκη όλων των άλλων. Υπάρχουν έτσι,

      παραδείγ­ματος χάριν, πολλές θρησκευτικές ηθικές, με την κάθε μια

      άρρηκτα συνδεμένη με τη θρησκεία της αναφοράς της, υ­πάρχει μια

      ηθική της ελευθερίας, μια ηθική της προσταγής, μια ηθική της

      εξουσίας, μια ηθική της βίας, μια ηθική της μη βίας, κ.ο.κ. Η κάθε

      μια έχει έγκυρες και δικαιολογημένες αι­τιολογίες, που είναι

      αναμφισβήτητες για όποιον τις ενστερνί­ζεται. Ποτέ κανείς δεν

      ενστερνίστηκε μια ηθική επιλογή κα­θεαυτή, αφού πίσω από κάθε μια

      τους υπάρχουν πάντοτε μία ή περισσότερες επιλογές υπαρξιακής ή

      φιλοσοφικής έννοιας.*

      *Το κύριο πρόβλημα το οποίο πρέπει να είμαστε σε θέση να

      κατανοήσουμε, είναι αν έχει νόημα αυτό που κάνουμε. Να

      διερωτηθούμε δηλαδή κατά πόσο η συνειδητή και προγραμ­ματισμένη

      χρήση βίαιων μορφών εξέγερσης εναντίον των κα­ταπιεστικών δομών

      που θα επιθυμούσαμε να συντρίψουμε, είναι λειτουργική, κατά πόσο

      δηλαδή είμαστε όντως σε θέση να έχουμε αντίστοιχα και συμφυή

      αποτελέσματα, ακόμη και από ηθική άποψη, μ’ εκείνες τις ιδανικές

      προϋποθέσεις που θα έπρεπε να κινητοποιούν τις πράξεις μας και να

      μας ωθούν να τις επιλέξουμε.*

      *Για να γίνω πιο κατανοητός, θεωρώ ότι πρώτα απ’ όλα εί­μαι

      υποχρεωμένος να ξεκαθαρίσω τους λόγους που μπορούν να μας

      οδηγήσουν στην τελική μας επιλογή. Οφείλουμε δηλα­δή να έχουμε

      πλήρως συνειδητοποιήσει ότι πριν επιλέξουμε το πώς θα δράσουμε,

      είναι απαραίτητο να έχουμε φτάσει σε μια κάποια βεβαιότητα σε

      σχέση μ’ αυτό, από τη στιγμή που οποιαδήποτε ενέργεια σαφώς βίαιη,

      είναι καθεαυτή φορέας μιας ικανής δόσης δύναμης εναντίον αυτού που

      θα τη δεχθεί, εφόσον τείνει να τον εκμηδενίσει και στην καλύτερη

      περίπτω­ση να τον υποτάξει. Πράγματι, η χρήση βίας εμπεριέχει κατά

      βάθος τη θέληση να εκμηδενιστεί ο αντίπαλος, να εξουδετε­ρωθεί, να

      τιμωρηθεί, να υποταχθεί, να εξουδετερωθεί. Και υ­πάρχει μεγαλύτερη

      δύναμη απ’ αυτή που δίνει τη δυνατότητα εκμηδένισης του; Ως εκ

      τούτου μια τέτοια επιλογή σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να γίνει

      με επιπολαιότητα, ελαφρότη­τα ή βιασύνη, αλλά πρέπει να είναι

      προϊόν προσεκτικής σκέ­ψης και μελέτης.*

Μια αναρχική άποψη*

      * Η δική μου είναι μια, όχι η, αλλά μια, αναρχική άποψη. Συνεπώς

      έχει τα τυπικά χαρακτηριστικά της αναρχικής οπτικής που, όντας

      μερική, σχετική και όχι απόλυτη, όπως όλες οι οπτικές που δεν

      περιορίζονται σ’ ένα συγκεκριμένο πεδίο δράσης, αντιπροσωπεύει μια

      θεώρηση ικανή να συμπεριλάβει οικουμενικές αξίες, τις οποίες

      προτείνει με τη συνείδηση ότι εμπεριέχουν μια εγκυρότητα ικανή να

      επεκταθεί στους πάν­τες και σε όλες τις περιπτώσεις. Και η

      αναρχική άποψη ως αρχή προϋποθέτει πριν από ο,τιδήποτε άλλο, την

      άνευ όρων άρνηση κάθε μορφής καταπιεστικής εξουσίας και

      κυριαρ­χίας, καθώς δέχεται την ύπαρξη μιας ισότητας κοινωνικά

      διάχυτης, επιδιώκει τη διαρκή άσκηση της ελευθερίας και αρ­νείται

      οποιαδήποτε άσκηση βίας για την υλοποίηση των απο­φάσεων και της

      συλλογικής θέλησης, αποφάσεων που παίρ­νονται μέσω οριζόντιων, μη

      ιεραρχικών και μη άκαμπτων δο­μών.*

      *Ποιο είναι κατά βάθος το πρόβλημα σε σχέση με την πιθα­νότητα

      πραγμάτωσης μιας μελλοντικής αναρχικής κοινωνίας; Όπως βλέπω εγώ

      τα πράγματα, αυτό έχει να κάνει με το ξε­πέρασμα και την

      κατεδάφιση των ιστορικά, δομικά και κυ­ρίως πολιτιστικά παγιωμένων

      εμποδίων, τα οποία εδραιώνουν την τάξη της εξουσίας και της

      ιεραρχίας. Η θεσμοθέτηση της σημερινής εξουσίας, πράγματι, που

      νομιμοποιεί την α­ναγκαιότητα ύπαρξης της ιεραρχικής προσταγής και

      την ά­σκηση της μέσω της χρήσης της συντεταγμένης ισχύος, έχει

      ουσιαστικά δύο μορφές δικαιολόγησης:*

      *1) Η πιο παλιά και α­ταβιστική είναι θρησκευτικού τύπου, σύμφωνα

      με την οποία ο ένας ή περισσότεροι θεοί, από τη στιγμή που δεν

      εμπι­στεύονται την ανθρώπινη ατέλεια την οποία έχουν δημιουρ­γήσει

      οι ίδιοι από το ύψος της υπεράνθρωπης εξουσίας τους, υποχρεώνουν

      την ανθρωπότητα να υπακούει σε ορισμένους επιλεγμένους απ’ αυτούς

      ανθρώπους, προκειμένου να πραγ­ματοποιηθεί το “θεϊκό θέλημα,

      αποκαλυφθέν και γενικά θεσπι­σθέν μέσω των ιερών κειμένων”*

      *2) Η άλλη, λαϊκού χαρακτή­ρα, είναι το χομπσιανό homo hominis

      lupus , σύμφωνα με το οποίο, απ’ τη στιγμή που από τις απαρχές της

      φυσικής κατά­στασης κάθε άνθρωπος είναι εχθρός των άλλων ανθρώπων,

      για να μπορέσει να ζήσει με ασφάλεια και αρμονία, στην κοι­νωνία

      την οποία συγκροτεί έχει ανάγκη να βρει κάποιον να προστάζει,

      κάποιον που να είναι σε θέση να επιβάλλει με την ισχύ εκείνη την

      τάξη η οποία είναι απαραίτητη για μια κοινή ζωή και για την οποία

      υπάρχει η διαδεδομένη πεποίθηση πως διαφορετικά δε θα μπορούσε να

      υπάρξει.*

*Το καθήκον των αναρχικών λοιπόν είναι να κάνουν προ­τάσεις και να

      δράσουν προκειμένου να δείξουν και να πείσουν ότι οι δικαιολογίες

      για τη θεϊκή βούληση και την ανάγκη προσταγής από τα πάνω έχουν

      καθοριστεί ιστορικά και δεν είναι τίποτα άλλο από απλές ανθρώπινες

      πεποιθήσεις, επιβαλ­λόμενες και νομιμοποιημένες με το πέρασμα του

      χρόνου από τη θέληση των ανά καιρούς ισχυρών. Όχι μόνο δεν

      ισχύουν, αλλά μπορούν ν’ αντικατασταθούν πλήρως από μια θεώρηση

      που βασίζεται στις αρχές της ελευθερίας, στη συλλογική διεύ­θυνση

      των πραγμάτων χωρίς έλεγχο από τα πάνω, στη δυνα­τότητα οργάνωσης

      χωρίς ιεραρχία και προσταγή, σε μορφές οριζόντιας διαχείρισης.

      Μπορούμε κάλλιστα να μη μας κυ­βερνούν, αλλά να αυτοκυβερνιόμαστε,

      αντικαθιστώντας τη δύναμη επιβολής με την αμοιβαιότητα, την

      αλληλεγγύη και την αποτελεσματική συμμετοχή στη λήψη των

      αποφάσεων, οι οποίες δε θα υπάρχει πλέον ανάγκη να επιβάλλονται με

      τη δύναμη και τη δικαιική νομιμότητα των ένοπλων σωμάτων των

      προορισμένων για την ασφάλεια και τη δημόσια τάξη, δηλαδή από τους

      εκτελεστές της θέλησης των αυταρχικών θε­σμών.*

Απουσία της βίας*

      *Αναρχικά λοιπόν, οι αποφάσεις για τα διάφορα ζητήματα θα πρέπει

      να παίρνονται και να υλοποιούνται με τη συμμετο­χή των πάντων,

      αφού δεν μπορούν και δεν πρέπει να επιβάλ­λονται, αλλά να είναι

      αποτέλεσμα επιθυμίας και συναίνεσης όλων των ατόμων που

      συμμετέχουν και συναποτελούν τη δε­δομένη κοινωνία. Αυτή είναι μια

      από τις θεμελιώδεις αρχές που μας διακρίνει.  αυτό δεν αρκεί και

      είναι υπερβολικά απατηλό να περιοριστούμε να καταργήσουμε τους

      μπάτσους και αυτούς που τους διατάζουν. Αντιθέτως, πρέπει

      προπάν­των να καταφέρουμε να εξαφανίσουμε την αναγκαιότητα,

      εσωτερικευμένη και εκ των πραγμάτων, της δουλειάς και της

      παρουσίας τους. Αυτό μπορεί να συμβεί μονάχα αντικαθι­στώντας την

      αυταρχική βία μιας κεντρικής κυβέρνησης, που επιβάλλεται

      προστατευόμενη από τους μπάτσους, με μορφές ελευθεριακής

      αυτοκυβέρνησης από τις οποίες απουσιάζει η βία και δεν έχουν καμία

      ανάγκη τους μπάτσους.  Ο Μαλατέστα είχε κατανοήσει κάτι τέτοιο και

      είχε προτάξει πε­ρισσότερα από ένα επιχειρήματα προκειμένου να το

      καταλά­βουν οι σύντροφοι και όλοι αυτοί που ενδιαφέρονται για τις

      αναρχικές προτάσεις. «Η εξάλειψη του σωματικού καταναγ­κασμού δεν

      αρκεί για ν’ αναδειχθεί η αξιοπρέπεια ενός ελεύθερου ατόμου, αλλά

      αυτό πρέπει να έχει μάθει ν’ αγαπά τους ομοίους του, να σέβεται τα

      δικαιώματα που θέλει να σέβονται οι άλλοι για λογαριασμό του, ν’

      αρνείται τόσο να τον διατά­ζουν όσο και να διατάζει… Ο χωροφύλακας

      δεν είναι ακριβώς βίαιος, αλλά το τυφλό όργανο στην υπηρεσία του

      βίαιου» .*

     

      /*Έχει συνεπώς νόημα, προκειμένου να υλοποιηθούν οι α­ναρχικές

      πολιτικές προτάσεις, η χρήση βίαιων μέσων και ορ­γάνων προκειμένου

      ν’ αντιπαλευτεί η καταπίεση και η επιβο­λή των κρατών και των

      εκμεταλλευτών; Αξίζει τον κόπο και είναι σύμφωνο και συναφές με

      τις αρχές μας, να εκθέτουμε σε κίνδυνο τόσο τη δική μας, όσο και

      τη ζωή των άλλων, στον αγώνα για την ελευθερία; Από μια πρώτη

      ματιά θ’ απαντού­σαμε, σε κάθε περίπτωση, όχι. «Οι αναρχικοί είναι

      εναντίον της βίας. Αυτό είναι γνωστό. Η κεντρική ιδέα του

      αναρχισμού είναι η εξάλειψη της βίας από την κοινωνική ζωή, είναι

      η ορ­γάνωση των θεμελιωδών κοινωνικών σχέσεων βάσει της ελεύ­θερης

      θέλησης των ατόμων, χωρίς την παρέμβαση του χωρο­φύλακα».*/

      *Στην πραγματικότητα η απάντηση δεν είναι ούτε απλή, ούτε άμεση,

      ούτε δεδομένη, όπως συμβαίνει πάντοτε με ερω­τήματα εξαιρετικά

      σύνθετα, εφόσον για τους αναρχικούς εί­ναι θεμελιώδης η μελέτη του

      προβλήματος της αντίστασης. Δεδομένου ότι είναι ανήθικο να

      υποφέρεις και να μην εξεγεί­ρεσαι και, πέρα από ανήθικο, είναι και

      βλαπτικό, αφού δεν κάνεις τίποτ’ άλλο από το να επικυρώνεις την

      καταπίεση χω­ρίς να προσφέρεις κάποια πιθανότητα απελευθέρωσης.*

      *Για τους αναρχικούς είναι θεμελιώδες και αναγκαίο να

      εξεγείρον­ται και να εναντιώνονται στη βία των συντεταγμένων

      εξου­σιών, έτσι ώστε αυτή να σταματήσει να αποτελεί εργαλείο των

      πολιτικών ρυθμίσεων. «Η βία δικαιολογείται μόνο όταν είναι

      αναγκαία για την υπεράσπιση του εαυτού μας και των άλλων απέναντι

      στη βία. Όταν παύει να υπάρχει αυτή η α­ναγκαιότητα, αρχίζει το

      έγκλημα… Ο σκλάβος βρίσκεται πάν­τοτε σε κατάσταση νόμιμης άμυνας

      και συνεπώς η βία του εναντίον του αφέντη, εναντίον του

      καταπιεστή, είναι πάντοτε δικαιολογημένη ηθικά και το μόνο

      κριτήριο που μπαίνει είναι η χρησιμότητα και η οικονομία δυνάμεων

      σε σχέση με τον ανθρώπινο κόπο και πόνο».*

      *Ιδού που επανέρχεται πλήρως ο ηθικός προβληματισμός. Αλλά μπορεί

      να συζητηθεί μόνο όταν οριστούν γενικά και οι­κουμενικά η ιδέα και

      ο σκοπός απ’ όπου εμπνέεται. Η αρχή απότην οποία εμπνέεται δεν

      έχει σε τίποτα να κάνει με την ηθική, έχει όμως να κάνει ο έσχατος

      σκοπός ο οποίος πρέπει να επι­τευχθεί, δηλαδή η αυτοδιευθυνόμενη

      κοινωνία σύμφωνα με τις αναρχικές αρχές της κοινωνικής ελευθερίας,

      που καθίστα­ται έτσι η βάση οποιασδήποτε μελλοντικής ηθικής. Ο

      Μαλατέστα ορίζει την έννοια και τα όρια της χρήσης της βίας,

      σύμ­φωνα με τον σκοπό του θριάμβου του αναρχισμού. Όντας αυτός

      αντίθετος με τη βία, αλλά και μη θέλοντας να την υφί­σταται,

      θεωρεί δίκαιη και δικαιολογημένη την εξέγερση, α­κόμη και τη

      βίαιη, προκειμένου να απελευθερωθούμε από τον καταπιεστή. Όμως,

      αφού ο θεμελιώδης σκοπός, δεν είναι η απελευθέρωση απ’ αυτόν ή τον

      άλλο καταπιεστή συγκεκριμέ­να, αλλά γενικά από την καταπίεση που

      θεμελιώνεται με τη βία, εφόσον επιτευχθεί ο πρωταρχικός σκοπός και

      απελευθε­ρωθούμε, η χρήση της βίας πρέπει ν’ αποκλείεται εξ

      ολοκλή­ρου. Χρησιμοποιείται μόνο αν δεν υπάρχει άλλο δυνατό μέσο

      απελευθέρωσης και συνιστά συνεπώς αποκλειστικό εργαλείο άμυνας

      απέναντι στη βία της κυριαρχίας, κι όχι εργαλείο δια­χείρισης και

      κοινωνικής συγκρότησης. Για τους αναρχικούς η βία είναι

      αντικοινωνική.*

      *Η αναγκαιότητα της άμυνας*

      * Ο Μαλατέστα εκφράζει και διατυπώνει μια οικουμενική αρχή, ικανή

      να δώσει νόημα στην επιλογή της δράσης: η βία είναι μια θλιβερή

      αναγκαιότητα και δικαιολογείται μόνο από την αναγκαιότητα της

      άμυνας και της μη υποταγής. Καθώς ασπάζομαι πλήρως αυτή την άποψη

      και, παρότι αναγνωρίζω πως είναι δύσκολο να περιορίσουμε σε μια

      πρόταση μια τόσο σύνθετη προβληματική, λέω ότι οι αναρχικοί είναι

      αντιβίαιοι, χωρίς να είναι μη βίαιοι.*

      *Όπως όλες οι διατυπώσεις αρχών, που εκ φύσεως ανάγον­ται σε πολύ

      ευρύτερα επίπεδα στοχασμού, για να μπορέσουμε να καταλάβουμε και

      τη συγκεκριμένη, χρειάζεται να αναγνω­ριστεί πλήρως το πνεύμα και

      το νόημα της, διαφορετικά υ­πάρχει ο κίνδυνος να εργαλειοποιηθεί,

      αν όχι να μυθοποιη­θεί. Λόγω μιας τέτοιας ανάγκης θα ήθελα να πω

      κάποια πράγματα για την προσέγγιση του Μαλατέστα, γιατί θεωρώ ότι

      πρέπει να γίνει πλήρως κατανοητή. Ο δικός μας Ερίκο ήταν ένας

      πεισμένος εξεγερτικός και τέτοιος παρέμεινε μέχρι το τέλος της

      ζωής του, αν και στις τελευταίες σκέψεις του άρ­χισε να ασκεί

      κάποια κριτική, που όμως δεν άγγιζε στο ελάχιστο τη βασική του

      πεποίθηση. Αυτό ισχύει τόσο για την ά­μεση δράση στην οποία

      ενεπλάκη, όσο και για τις θεωρητικές του απόψεις. Από τη Συμμορία

      του Ματέζε μέχρι την Κόκκι­νη Βδομάδα, για να παραθέσουμε τα πιο

      γνωστά ιστορικά γε­γονότα, με την καρδιά, τη σκέψη και με μεγάλη

      γενναιοψυχία, πληρώνοντας πάντοτε σε πρώτο πρόσωπο, βρέθηκε στην

      πρώτη γραμμή της οργάνωσης και της προώθησης της λαϊ­κής

      εξέγερσης, η οποία επιθυμούσε να εξελιχθεί σε κοινωνική

      επανάσταση. Όμως αφιέρωσε σελίδες και σελίδες σ’ έναν προσεκτικό

      θεωρητικό στοχασμό προκειμένου να ξεκαθαρί­σει ποια θα πρέπει να

      είναι η αναρχική συνδρομή στον εξεγερτικό αγώνα, ασχολούμενος

      κυρίως ποια θα πρέπει να είναι αυτή στην περίπτωση νίκης. Αν

      υπάρχει ένα όριο στη σκέψη του, έγκειται στο ότι σ’ όλη του τη ζωή

      δεν κατάφερε ποτέ να βρει άλλον πιθανό δρόμο για την επανάσταση

      πέρα από την εξέγερση, για την οποία όμως κάθε σκέψη του

      ακο­λουθεί ενσυνείδητα ένα ακριβές σχήμα: για να καταφέρουμε να

      οικοδομήσουμε την αναρχία κατά αρχήν πρέπει να εξεγερ­θούμε, είναι

      το περίφημο αναγκαίο κακό το οποίο δεν μπο­ρούμε να παραβλέψουμε,

      προκειμένου να γκρεμίσουμε το σύστημα της καταπιεστικής εξουσίας

      αλλά είχε άκρως ξεκαθαρισμένες ιδέες για το τι θα είναι η εξέγερση.*

      /*Η εξέγερση είναι ο λαός που ξεσηκώνεται, το σύνολο των

      εκμεταλλευόμενων, των απόβλητων, των περιθωριοποιημένων και όλων

      των καταπιεσμένων, οι οποίοι, μη διατεθειμένοι πλέον να υποφέρουν,

      αποφασίζουν με την καρδιά τους να σπάσουν τις αλυσίδες και ν’

      ανατρέψουν τους κα­ταπιεστές τους. Είναι ένας πραγματικός λαϊκός

      αγώνας, κι αν χρειαστεί, ένας λαϊκός πόλεμος. Τίποτα το

      πρωτοποριακό, το ελιτίστικο, καμία σχέση με τη συνειδητή μειοψηφία

      που δρα αυθαιρέτως στο όνομα του λαού. Τάχθηκε πάντοτε εναντίον

      των βομβιστών, αυτών που κάνουν επιθέσεις, των μιμητών του

      Ραβασόλ, αυτών που, με γενναιοψυχία, επιτίθενται με το ίδιο τους

      το χέρι στον εχθρό, διεξάγοντας έναν πόλεμο που, όπως όλοι οι

      πόλεμοι, γίνεται για να κερδηθεί και επιδιώκει την εκμηδένιση του

      αντιπάλου. Η αναγκαία βία είναι μόνο αυτή της άμυνας,

      συμπεριλαμβάνοντας στην άμυνα και την επιθυμία απελευθέρωσης από

      την καταπίεση, ενώ δεν μπορεί να είναι τέτοια αυτή που, στο όνομα

      της απελευθερωτικής θέλησης, υιοθετεί τη λογική της πολεμικής

      επίθεσης στον ε­χθρό για να τον καταστρέψει. Είναι προφανές γα

      αυτόν, αλλά και για κάθε πεισμένο αναρχικό, ότι η βία πρέπει να

      σταμα­τήσει μόλις η εξέγερση καταστήσει ανενεργούς τους

      καταπιεστές και τους τυράννους, ακριβώς για να μην επιτρέψει την

      εμφάνιση απαίσιων μορφών βίας, οι οποίες λόγω του υπάρ­χοντος

      μίσους και της καταπιεσμένης μνησικακίας, θα μπο­ρούσαν να

      εκδηλωθούν μέσα στο ντελίριο της νίκης.*/

      *Η σύγκρουση των εξουσιών*

Δεν είναι δύσκολο να έρθουμε στο σήμερα, όπου αυξάνει μια

      κατακερματισμένη χρήση της βίας εκ μέρους ανατρεπτι­κών τάσεων

      ποικίλης έμπνευσης. Από τις Ερυθρές Ταξιαρ­χίες και τους άλλους

      εγχώριους μαχόμενους σχηματισμούς στον ισλαμικό φονταμενταλισμό

      που δρα σε παγκόσμιο επίπε­δο. Με διαφορετική ιδεολογική βάση,

      δρουν όλες σπέρνοντας τον τρόμο, είτε μεταξύ των γραμμών του

      εχθρού που θέλουν να χτυπήσουν, είτε μεταξύ των ανθρώπων των

      περιοχών που χτυπιούνται. Σύμφωνα με τα αναρχικά κριτήρια τα οποία

      πα­ρουσιάσαμε εδώ, οι βίαιες ενέργειες των ανατρεπτικών επιθέ­σεων

      που βλέπουμε καθημερινά, δεν έχουν σε τίποτα να κά­νουν με μια

      εξεγερτική θέληση. Σε ό,τι αφορά τη Δύση μου φαίνεται, αντιθέτως,

      έκφραση μαχόμενων, που προσπα­θούν να διεξάγουν έναν ανελέητο

      πόλεμο, ο οποίος ουσιαστι­κά εκλαμβάνεται από τις μάζες που θα

      ήθελαν να εμπλέξουν σαν ασαφής και ξένος. Είναι ένας προσωπικός

      πόλεμος ο ο­ποίος, άσχετα με τις προθέσεις, σε κάποιες περιπτώσεις

      δια­κηρυγμένες σε κάποιες άλλες όχι, έχει τη γεύση της σύγκρου­σης

      μεταξύ αντιτεθέμενων εξουσιών και διεξάγεται στο όνομα του

      περίφημου λαού του 19ου αιώνα, ο οποίος όμως, αντί να εξεγείρεται

      στο πλευρό τους, κοιτάζει τρομαγμένος και ζητά την προστασία των

      ισχυρών ανθρώπων των θεσμών προκει­μένου να προστατευθεί. Σε ό,τι

      αφορά την Ανατολή και τη Μέση Ανατολή, επειδή η πολιτιστική και

      κοινωνική κατάστα­ση είναι εντελώς διαφορετική, θα πρέπει ν’

      αναλυθεί ξεχωρι­στά και με σοβαρότητα, κι εδώ δεν είναι το

      κατάλληλο μέρος για κάτι τέτοιο.*

      *Προσωπικά προτιμώ να μη θεωρώ την εξέγερση σαν τη μοναδική

      επαναστατική δραστηριότητα. Τη βρίσκω περιορι­στική και

      περισταλτική. Μάλιστα, όσο περισσότερο περνά ο καιρός, τόσο

      περισσότερο πείθομαι ότι δεν είναι αυτός ο κύ­ριος δρόμος που

      πρέπει ν’ ακολουθήσουμε, με την έννοια ότι δεν περιλαμβάνει όλες

      τις δυνάμεις και ενέργειες για να υπάρξει η λαϊκή αφύπνιση. Κατά

      τη γνώμη μου η αναρχία δια­κρίνεται κυρίως λόγω της μορφής της

      κοινωνίας και της αυτοδιευθυντικής μεθόδου που προτείνει, και όχι

      λόγω της εναντίωσής της στο υπάρχον. Στην πραγματικότητα η

      εναντίωσή της είναι άμεση συνέπεια της σαφώς εναλλακτικής της

      τοποθέτησης απέναντι στην κυριαρχία. Όχι αντιστρόφως, ότι δηλαδή

      τοποθετούμαστε εναλλακτικά απέναντι στην κυριαρ­χία λόγω κυρίως

      της εναντίωσής μας στο υπάρχον. Αυτό δε σημαίνει ότι είμαι

      αντίθετος στις λαϊκές εξεγέρσεις. Αυτές θα υπάρχουν όσο θα

      υπάρχουν αδικίες, καταπίεση και εκμετάλ­λευση. Κι όταν ο λαός

      αφυπνιστεί κι έχει την ευκαιρία, όπως κάθε άλλος αναρχικός, θα

      συμμετέχω πεισμένος και θα κάνω αυτό που μου αναλογεί, γιατί η

      εξέγερση εναντίον των αυ­ταρχικών ενεργειών της εξουσίας είναι

      καθεαυτή δίκαιη. Αλ­λά η γνώση μου λέει ότι δεν είναι αυτός

      καθεαυτός ο δρό­μος για την πραγμάτωση μιας κοινωνίας

      απελευθερωμένης και ελεύθερης. Η ιστορία είναι γεμάτη από

      παραδείγματα νικηφόρων εξεγέρσεων, που στη συνέχεια εγκαθίδρυσαν

      τρομε­ρές ολοκληρωτικές εξουσίες. Απ’ ό,τι ξέρω  ή πιστεύω ότι

      ξέ­ρω, ο εξεγερτικός δρόμος καθεαυτός είναι εντελώς ανεπαρ­κής σαν

      πραγματικό μέσο απελευθέρωσης και οικοδόμησης της άλλης κοινωνίας

      την οποία ονειρεύεται ο αναρχικός.*

      *Διεύθυνση χωρίς εξουσία*

      Η αναρχία προσδιορίζεται και διακρίνεται λόγω της με­θόδου μέσω

      της οποίας τα ίδια της τα υποκείμενα λαμβάνουν τις αποφάσεις και

      λόγω της αρχής της διεύθυνσης των υπο­θέσεων χωρίς την ύπαρξη μιας

      εξουσίας θεσμισμένης από τα πάνω που θα επιβάλλει τη θέληση της,

      και όχι λόγω του τύπου της εξέγερσης που θα χρησιμοποιήσει.

      Είμαστε αναρ­χικοί όχι γιατί απλώς αισθανόμαστε την ανάγκη να

      εξεγερ­θούμε, αλλά γιατί θέλουμε να οικοδομήσουμε κάτι το

      εναλλα­κτικό, το οποίο θα τείνει στη μέγιστη δυνατή πολιτική,

      κοινω­νική και υπαρξιακή ελευθερία. Οι εξεγέρσεις και οι διάφορες

      μορφές της επανάστασης με κανέναν τρόπο δεν είναι μια δι­κή μας

      ιδιαιτερότητα, δεν είναι αυτό που μας διακρίνει. Οι πάντες,

      συμπεριλαμβανομένων των μπολσεβίκων, των ισλαμι­στών, μέχρι και

      των φασιστών, εφόσον καταπιέζονται και εμ­ποδίζονται να

      εκφραστούν, τείνουν να εξεγείρονται, προκει­μένου ν’

      απελευθερωθούν απ’ ό,τι τους καταπιέζει. Αλλά η ε­ξέγερση τους

      και, εφόσον υπάρξει, η επανάσταση τους, έχουν μια γεύση καθόλα

      διαφορετική από τη δική μας, αναμφιβό­λως αντίθετη. Αυτοί, με

      ιδεολογικές αιτιολογήσεις και ιδανικά διαφορετικά μεταξύ τους,

      θέλουν την εγκαθίδρυση μιας νέας ισχυρής εξουσίας, απόλυτης,

      ολοκληρωτικής, θεοκρατικής. Εξεγείρονται απέναντι στην υπάρχουσα

      εξουσία επειδή θέλουν να μπουν στη θέση της και να κυριαρχήσουν

      πάνω στους αν­θρώπους. Εμείς, όταν καταφέρουμε να εξεγερθούμε,

      αντιθέ­τως, θα θέλουμε να γκρεμίσουμε όχι μόνο την υπάρχουσα

      ε­ξουσία, αλλά και κάθε άλλη μορφή κυριαρχίας, γιατί θέλουμε να

      οικοδομήσουμε μια κοινωνία θεμελιωμένη στην απουσία ιεραρχίας και

      κυρίαρχης εξουσίας. Δεν παρουσιαζόμαστε ως εκ τούτου σαν

      εξεγερτικοί, αλλά κυρίως ως φανατικοί ερα­στές της ελευθερίας,

      όλης της δυνατής ελευθερίας, της αυτο-κυβέρνησης, της θέλησης να

      μη μας κυβερνούν από τα πά­νω και να ζούμε και να συμβιώνουμε με

      τους άλλους χωρίς βίαιη επιβολή, με αλληλεγγύη, αμοιβαιότητα και

      τη μέγιστη συναινετική συμφωνία.*

/*Δεν πρέπει να φοβόμαστε να δανειστούμε, οφείλουμε όμως να

      παραμείνουμε αμετακίνητοι στις ιδέες μας. Να δημιουργήσουμε τόπους

      ελευθεριακού πειραματισμού, όπου θα μπορούμε να ζούμε και να

      δοκιμάζουμε μορφές αυτοκυβέρνησης και κοινωνικής αλληλεγγύης,

      λέγοντας όχι στη διδαχή ενός και μόνο μοντέλου, ναι σε πολλά

      περισσότερα. Πολυσθενείς, πολυκεντρικοί και ακεντροι τόποι, χωρίς

      ιεραρχίες και γραφειοκρατίες στο εσωτερικό τους, ικανοί να γεννούν

      καινοτομίες και πολιτιστικές ανατροπές, να είναι δημιουργικοί και

      χωρίς προκαταλήψεις, αποτελώντας παραδείγματα για το πώς μπορεί να

      φτιαχτεί και να υπάρξει μια κοινωνία. Στιγμές συλλογικής

      αυτοκυβέρνησης, ελευθεριακά κοινωνικά κέντρα, ελευθεριακά σχολεία,

      ελευθεριακοί δήμοι από τα κάτω, δυνατότητα για όποιον επιθυμεί να

      προβεί σε κοινούς πειραματισμούς και ο,τιδήποτε άλλο έρχεται στο

      μυαλό που αντιπροσωπεύει και δείχνει την κοινωνία την οποία

      επιθυμούμε. Μια κοινωνία μέσα στην κοινωνία τελικά, ικανή ν’

      ανατρέψει τα υπάρχοντα μοντέλα και το συλλογικό φαντασιακό. Αν,

      ενώ διαδίδεται, δεχτεί την επίθεση από τις θεσμισμένες εξουσίες,

      ενίοτε θα αμυνθεί και θα εξεγερθεί για να διατηρήσει το δικαίωμα

      της στην ελεύθερη επιλογή, στην ελεύθερη σκέψη, στον ελεύθερο

      πειραματισμό. Είναι δυνατόν να υπάρξει! Και, πιστέψτε με, είναι

      πολύ πιο ισχυρή και θορυβώδης από οποιαδήποτε εκπυρσοκρότηση όπλου

      ή έκρηξη βόμβας, από οποιονδήποτε πόλεμο, οποιαδήποτε βίαιη

      ενέργεια.*/

     

Προς τους δασκάλους Peter Kropotkin

   

      *Τι να πω, επίσης, στο δάσκαλο, όχι στον άνθρωπο εκείνο που θεωρεί

      το επάγγελμά του βαρετό, αλλά σε αυτόν ο οποίος, όταν περιβάλλεται

      από μια χαρούμενη παρέα νέων, αισθάνεται αγαλλίαση από τα εύθυμα

      πρόσωπα και το χαριτωμένο τους χαμόγελο. Σ’ εκείνον που προσπαθεί

      να φυτέψει στο μικρό τους κεφάλι τις ιδέες του ανθρωπισμού που και

      ο ίδιος αγάπησε, όταν ήταν νέος.*

      *Συχνά σε βλέπω λυπημένο και ξέρω τι είναι εκείνο που σε κάνει να

      κατσουφιάζεις. Σήμερα ο πιο αγαπημένος σου μαθητής που, αλήθεια,

      δεν είναι και πολύ καλός στα Λατινικά, αλλά που, παρόλα αυτά,

      διαθέτει μια θαυμάσια καρδιά, διηγούνταν με ενθουσιασμό την

      ιστορία του Γουλιέλμου Τέλλου. Τα μάτια του βούρκωσαν, φαινόταν

      σαν να ήθελε να μαχαιρώσει όλους τους τυράννους που υπήρξαν ποτέ.

      Απέδωσε με τέτοιο πάθος τους φλογερούς στίχους του Σίλερ:

      «Μπροστά στο σκλάβο, όταν σπάζει τα δεσμά του,

      και όχι μπροστά στον ελεύθερο να τρέμεις».*

      *Αλλά όταν γύρισε σπίτι του, οι γονείς του και ο θείος του τον

      κατσάδιασαν άγρια για την έλλειψη σεβασμού που επέδειξε απέναντι

      στον υπουργό ή τον τοπικό χωροφύλακα. Τον έψελναν επί ώρες,

      μιλώντας του για «σύνεση, σεβασμό απέναντι στην εξουσία, υποταγή

      στους καλυτέρους του», ώσπου άφησε παράμερα τον Σίλερ για να

      μελετήσει την τέχνη με την οποία θα προοδεύσει ο κόσμος.*

      *Κι έπειτα, χθες ακόμα, έμαθες ότι οι καλύτεροι μαθητές σου έχουν

      πάρει τον κακό δρόμο. Ο ένας δεν κάνει τίποτε άλλο από το

      ονειρεύεται τα γαλόνια του αξιωματικού, ο άλλος μαζί με το

      αφεντικό του κλέβει τον τιποτένιο μισθό των εργατών και εσύ, που

      έτρεφες τόσες ελπίδες γι’ αυτούς τους νέους, συλλογιέσαι τώρα τη

      θλιβερή αντίφαση που υπάρχει ανάμεσα στη ζωή σου και στο ιδανικό σου.*

      *Ακόμα συλλογίζεσαι αυτή την αντίφαση, αλλά προμαντεύω ότι το πολύ

      σε δύο χρόνια, αφού θα έχεις υποστεί τη μια απογοήτευση μετά την

      άλλη, θα βάλεις τους αγαπημένους σου συγγραφείς στο ράφι και θα

      καταλήξεις να πεις ότι ο Τέλλος ήταν αληθινά ένας πολύ τίμιος

      άνθρωπος, αλλά πέρα από αυτό τίποτε άλλο: ότι η ποίηση αποτελεί

      μια πρώτης τάξεως απασχόληση για τις ώρες της ανάπαυσης, ιδιαίτερα

      όταν ένας άνθρωπος διδάσκει τη μέθοδο των τριών όλη την ημέρα,

      αλλά, παρόλα αυτά, οι ποιητές αεροβατούν πάντα και οι στίχοι τους

      δεν έχουν καμία σχέση με τη σημερινή ζωή ούτε με την επόμενη

      επίσκεψη του σχολικού επιθεωρητή.*

      *Ή, από την άλλη μεριά, τα όνειρα της νιότης σου θα γίνουν οι

      ακλόνητες πεποιθήσεις της ώριμης ηλικίας σου. Θα θέλεις να υπάρχει

      μια πλατιά, ανθρώπινη εκπαίδευση για όλους, μέσα στο σχολείο και

      έξω από αυτό και βλέποντας ότι αυτό είναι αδύνατο μέσα στις

      συνθήκες που επικρατούν, θα χτυπήσεις τα ίδια ακριβώς τα θεμέλια

      της αστικής κοινωνίας.*

      *Τότε, διωγμένος καθώς θα είσαι από το Υπουργείο Παιδείας, θα

      εγκαταλείψεις το σχολείο σου και, προσχωρώντας στο στρατόπεδό μας,

      θα γίνεις ένας από μας. Θα πεις σε ανθρώπους, που είναι

      μεγαλύτεροι από σένα αλλά που έχουν πετύχει λιγότερα στη ζωή τους,

      πόσο δελεαστική είναι η γνώση, πώς ώφειλε να είναι η ανθρωπότητα,

      αλλά και τι θα μπορούσαμε να είμαστε. Θα έρθεις και θα εργαστείς

      με τους επαναστάτες για τον ολοκληρωτικό μετασχηματισμό του

      επικρατούντος συστήματος. Θα αγωνιστείς δίπλα μας, για να

      πετύχουμε την αληθινή ισότητα, αδελφότητα και την ατελείωτη

      ελευθερία για όλο τον κόσμο.*

      *Αν κι έχει περάσει ένας αιώνας (και πλέον) από τότε που ο Πιοτρ

      Κροπότκιν έγραψε αυτό το κείμενο για τους δασκάλους και τους

      παιδαγωγούς, νομίζουμε ότι αυτό παραμένει επίκαιρο. Πάντα αυτοί

      που χρίζονται δάσκαλοι ή καθηγητές και αναλαμβάνουν την αγωγή των

      νέων ανθρώπων στο σχολείο, ξεκινούν με μεγάλα όνειρα και ιδανικά,

      με την προσδοκία να βοηθήσουν τους μαθητές τους να γίνουν, όχι

      απλώς αποδέκτες μιας συγκεκριμένης γνώσης αλλά συνειδησιακά

      ανώτεροι άνθρωποι.*

      * Τις περισσότερες φορές, όμως, καταλήγουν απλώς να γίνονται το

      λούκι μέσα από το οποίο η εκάστοτε εξουσία περνά τις αραχνιασμένες

      της ιδέες στους νέους των θρανίων να μετατρέπονται σε

      ιεροεξεταστές του παπαγαλισμού, της βαθμολογομανίας, του

      ανταγωνισμού, να γίνονται οι χωροφύλακες που έχουν υπό τις

      διαταγές τους χιλιάδες ανύποπτα μυαλά.*

      * Αλήθεια, πότε, επιτέλους, ο κλάδος των καθηγητών θα αναλάβει την

      ευθύνη να κάνει συλλογικά τη αυτοκριτική του. Σήμερα υπάρχουν

      μεμονωμένες μόνο περιπτώσεις καθηγητών που υιοθετούν

      αντιαυταρχικές μεθόδους διδασκαλίας και προσπαθούν να διαλύσουν

      μιαν αντίληψη που θέλει εχθρούς τους μαθητές με τους καθηγητές τους.*

      * Όμως τα πράγματα δε θα έπρεπε να είναι έτσι. Οι βίοι των μαθητών

      και των καθηγητών δεν είναι συγκρουόμενοι αλλά παράλληλοι. Κι οι

      δύο μαζί, ο καθένας βέβαια από την ιδιαίτερη θέση του, ζουν από

      κοινού την ίδια καθημερινότητα και τα ασφυκτικά πλαίσια, αυτού που

      κατ’ ευφημισμόν αποκαλείται σχολείο και το οποίο είναι, στην

      ουσία, μια τεράστια φυλακή και γι’ αυτό θα πρέπει να αναλάβουν

      συγχρόνως μια σειρά δραστηριοτήτων, με κύριο βάρος στην προβολή

      ενός άλλου οράματος για το χώρο της εκπαίδευσης.*

      * Στο όραμα αυτό δε θα υπάρχουν βαθμολογία, έλεγχοι,

      χειραγωγήσεις, η χειρωνακτική από την πνευματική εργασία δε θα

      είναι διαχωρισμένες, το σχολείο δε θα είναι αποκομμένο από την

      κοινωνία και τη φύση. Ίσως γι’ αυτό μάλιστα θα έπρεπε για μια

      μεγάλη περίοδο να καταργηθεί το τυπικό ωράριο, να βγει από τις

      αντιθέσεις της ζωής, να βγει στην παραγωγή, στα εργοστάσια, στην

      εξοχή, στα χωριά, τα εργαστήρια, στα θέατρα… Οι τρόποι διδασκαλίας

      να καθορίζονται από τους ίδιους τους ενδιαφερόμενους τους μαθητές

      και καθηγητές.*

      * Αυτό το όραμα, βέβαια, δε θα ισχύει σε μια μελλοντική κοινωνία

      αγγέλων, αλλά σε έναν κόσμο όπου οι αντιθέσεις θα λύνονται με το

      διάλογο και όχι με τη λεγόμενη «πειθώ».*

      *“Μηδενισμός και Γυναίκες” – High Priest Wombat, KSC

    

      Η πρακτική του μηδενισμού είναι η επίθεση στην ολότητα δίχως  την

      ελπίδα ότι μπορεί να προκύψει κάποια πρόοδος. Δεν προχωράμε προς

      μια καλύτερη κοινωνία, παρά τις ρητορικές τις  αριστεράς. Ποιές

      είναι οι επιλογές μας; Να κάτσουμε στ’ αυγά μας  και να

      αποδεχτούμε τις συνθήκες που μας έχει επιβάλλει η μια ή η  άλλη

      ιδεολογία; Να υποκρινόμαστε ότι οι μεταρρυθμίσεις ή το  κοινωνικό

      κράτος αξίζουν μια δεκάρα καθώς η υπάρχουσα τάξη πραγμάτων

      αφομοιώνει τους αγώνες μας; Να μπούμε στο πετσί του  ρόλου του

      θύματος ή του μάρτυρα και να θέσουμε τους εαυτούς  μας στην

      υπηρεσία της μιζέριας και του οίκτου;*

      *Η υπάρχουσα τάξη είναι μια αποτυχία όμως δεν μπορούμε ούτε να

      αποδράσουμε από την ολότητα της, ούτε έχουμε πουθενά να

      κρυφτούμε. Δεν τρέφουμε καμία αυταπάτη πως θα αλλάξουμε την

      κοινωνία όπως είναι, αν δεν την καταστρέψουμε εκ θεμελίων.*

      *Πρέπει να απεγκλωβιστούμε από τα θέλγητρά της, αυτό είναι το

      συμφέρον μας. Κάθε άλλη δράση, κριτική ή όχι, οδηγεί στην αποδοχή

      της. Δεν πρέπει να περιοριστούμε σε έναν αγώνα αλλά οι δράσεις μας

      να επεκταθούν σε κάθε όψη της ζωής.*

      *Μηδενισμός, Φεμινισμός και Αριστερά*

      *Η ιστορία του μηδενισμού στη Ρωσσία ξεκίνησε ως ένα φοιτητικό

      κίνημα, μια αντι-κουλτούρα που γρήγορα γιγαντώθηκε σε μια ικανή

      δύναμη απελευθερώνοντας τις “νέες γυναίκες” της Ρωσσίας. Οι

      δράσεις των μηδενιστών ήταν τέτοιες που οι μηδενίστριες μπόρεσαν

      να γίνουν ένα αναπόσπαστο κομμάτι κάθε μεγάλης αναταραχής. Όμως τί

      σχέση είχε αυτό με τον φεμινισμό; Ο φεμινισμός, καταρχήν, φαίνεται

      σε πολλούς σαν το μονοπώλειο της γυναικείας χειραφέτησης και η

      καρδιά των γυναικείων συμφερόντων. Σαν ολότητα, ο φεμινισμός όχι

      μόνο έκανε το γυναικείο ζήτημα μια προτεραιότητα για την αριστερά,

      αλλά βοήθησε στην αλλαγή του ρόλου των γυναικών σε όλο τον κόσμο.

      Βοήθησε στην απόκτηση από τις γυναίκες του δικαιώματος να

      ψηφίζουν, τις έβγαλε από την κουζίνα και τις έβαλε στη δουλειά

      δίπλα στους άνδρες, καθώς επίσης βοήθησε στην αποδοχή της

      αντισύλληψης ώστε τελικά μια γυναίκα να μπορεί να αποφασίζει για

      το είδος της οικογένειας, της σχέσης και της ζωής που επιθυμεί.*

      *Ωστόσο, αυτό το σχέδιο είναι αποτυχημένο καθώς υποτάσσεται σε

      όλες τις συμβάσεις της αριστεράς. Η ψηφοφορία νομιμοποιεί το

      κράτος σαν τον φορέα της προόδου και της αλλαγής, κι αυτό είναι το

      μακρύτερο που μπορεί να φτάσει η αριστερά, ακόμα κι εκεί όπου

      κυριαρχεί. Ιδιαίτερα όσον αφορά τις γυναίκες, η ψηφοφορία

      δημιουργεί μια ψευδή σιγουριά ότι κάτι θα αλλάξει επιτέλους και

      θέτει τη γυναικεία ζωή στη διάθεση της πολιτικής ηθικής να την

      κρίνει. Ζητήματα όπως η νομιμοποίηση των εκτρώσεων διαμορφώνουν το

      πολιτικό τοπίο, ενώ οι ίδιες οι γυναίκες σπάνια κατανοούν ότι

      είναι οι κοινωνικές αλλαγές που επηρρεάζουν τους νόμους, κι όχι

      τόσο οι αλλαγές των νόμων που επηρρεάζουν την κοινωνία.*

      *Η διαμάχη των ιδεολογιών διαπερνά τα εθνικά και παγκόσμια

      πολιτικά τοπία, και εμφανίζεται τόσο εντός όσο κι εκτός των

      κοινοβουλίων. Τα πιο συντηρητικά και τα πιο φιλελεύθερα κράτη θα

      χαρίσουν τελικά στους υπηκόους τους κάποιες μεταρρυθμίσεις ή

      κοινωνικές παροχές, είτε για να αποθαρρύνουν μια ιδεολογία

      μη-ανεκτή από το τρέχον καθεστώς, είτε για να συγκρατήσουν τις

      μάζες από μια πιθανή ανταρσία. Βλέπουμε τους σοσιαλιστές και τους

      φιλελεύθερους να αντιμάχονται για τις κοινωνικές παροχές παρά την

      αντίθετη ρητορική τους. Μετά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο ήταν

      αντίστοιχα οι συντηριτικοί και οι φασίστες που προσπαθούσαν να

      αναπτύξουν προγράμματα πρόνοιας και ελεγχόμενων κοινωνικών

      παροχών. Πολιτική άλλωστε σημαίνει διαχείρηση του κράτους.*

      *Ο ριζοσπαστικός φεμινισμός και ο αναρχο-φεμινισμός είναι δυο

      τοποθετήσεις που είτε αδιαφορούν για τη ψηφοφορία είναι την

      απορρίπτουν εξ αρχής. Αμφισβητούν τα κοινωνικά μοντέλα της

      πατριαρχίας, με τον αναρχο-φεμινισμό να συνδέει τον αγώνα ενάντια

      στην πατριαρχία με τον αγώνα ενάντια στον καπιταλισμό και το

      κράτος. Αυτοί οι συχνά μαχητικοί αριστεριστές αποτυγχάνουν καθώς

      πιέζουν τη γυναίκα να αποδεχτεί ένα ρόλο θύματος, κάνοντας συχνά

      φεμινιστικές συζητήσεις σε ομάδες “θεραπείας”, συσκοτίζοντας το

      μίσος για την κυριαρχία, κι επιτιθέμενες στο “ρόλο των ανδρών”

      αντιπαραβάλλοντάς τον σε έναν “ρόλο των γυναικών”, χωρίς να

      ξεφεύγουν από αυτή τη λανθασμένη διχοτόμηση, ώστε να δουν τους

      ίδιους τους ρόλους  που πρέπει να τεθούν υπό αμφισβήτηση.*

      *Δε στράφηκαν όλες οι γυναίκες ιστορικά στο φεμινισμό. Οι

      μηδενίστριες της Ρωσσίας έχουν ένα αξιόλογο ιστορικό δράσης για

      την απελευθέρωση της γυναίκας, χωρίς να διαχωρίζουν αυτόν τον

      αγώνα από τους άλλους αγώνες των μηδενιστών. Όπως θα δούμε οι

      ρωσσίδες μηδενίστριες προχώρησαν την μηδενιστική στρατηγική σε

      ολόκληρη την προσωπική ζωή τους και απέκτησαν έναν συχνά

      πρωταγωνιστικό ρόλο στο καταστροφικό έργο για το οποίο έγιναν

      γνωστοί οι ρώσσοι μηδενιστές.*

      *Η ιδρυτική περίοδος*

      *Αναφορικά με το “γυναικείο ζήτημα” οι μηδενιστές αντιμετώπιζαν

      στη Ρωσσία εντελώς διαφορετικές συνθήκες απ’ ό,τι οι σοσιαλιστές

      της Δυτικής Ευρώπης ή ακόμα οι φεμινίστριες της νέας αριστεράς.

      Κατ’ αρχήν, η ψηφοφορία ήταν ολωσδιόλου εκτός συζήτησης, καθώς

      ούτε οι άνδρες ψήφιζαν, εκτός από κάποιες ασήμαντες τοπικές

      εκλογές. Αδιαφορούσαν επίσης για την κατοχύρωση δικαιωμάτων, δεν

      υπήρχε κάποιο σύνταγμα στο οποίο θα μπορούσαν να αναφέρονται, ο

      τσαρικός αυταρχισμός ήταν απόλυτος. Επίσης δεν τους ενδιέφεραν τα

      δικαιώματα στην ιδιοκτησία, κάτι που ζητούσε σχεδόν κάθε

      φιλελεύθερη φεμινίστρια στην Ευρώπη. Αυτό που ήθελαν οι γυναίκες

      ήταν να έχουν πρόσβαση στην εκπαίδευση, στην καριέρα, και να

      απολαμβάνουν μια υψηλού επιπέδου, δεδομένων των συνθηκών,

      σεξουαλική ελευθερία.*

      *Στα τέλη του 1850, η τσαρική Ρωσσία έβαλε μπροστά κάποιες

      παραχωρήσεις στις γυναίκες, όπως το να τους επιτρέπεται η είσοδος

      στα πανεπιστήμια που είχαν ανοιχτόμυαλους καθηγητές, σε κλειστούς

      κύκλους μαθημάτων. Βέβαια, αυτό σήμαινε νέα προβλήματα, όπως η

      έλλειψη υποδομών, περιορισμένοι χώροι, τα οποία ποικίλλαν ανά

      τόπους, και ανά εποχή. Ταυτόχρονα, η υψηλόβαθμη εκπαίδευση ήταν

      για τις γυναίκες το πρώτο βήμα προς την πολιτική αντίδραση, κάτι

      που έθετε σε κίνδυνο την πανεπιστημιακή τους φοίτηση.*

      *Αυτό συνδέεται κάπως και με το γεγονός ότι στη Ρωσσία οι άνδρες

      κρατούσαν τα διαβατήρια των γυναικών. Τα διαβατήρια ήταν πολύ

      σημαντικά στη Ρωσσία, καθώς ήταν απαραίτητα για την μετακίνηση

      ακόμα και στην κοντινότερη πόλη, πόσο μάλλον σε διαφορετική χώρα.

      Έτσι, ο πατέρας ή ο σύζυγος μπορούσε να αρνηθεί να δόσει στην κόρη

      ή τη σύζυγό του το διαβατήριό της, εμποδίζοντάς την να μετακινηθεί

      νόμιμα. Αυτό μπορούσε να την εμποδίσει απ’ το να πάει σε ένα

      πανεπιστήμιο πχ της Αγίας Πετρούπολης. Μιας και οι πανεπιστημιακές

      εγκαταστάσεις ήταν περιορισμένες, το αίτημα για τα διαβατήρια

      έγινε ουσιώδες συμπλήρωμα της διεκδίκησης για εκπαίδευση, αν και

      ακόμα κι αν μια γυναίκα είχε διαβατήριο εξακολουθούσε να

      δυσκολεύεται να βρεί κάπου να μείνει μόνη.*

      *Ένας τρόπος με τον οποίο ανταποκρίθηκαν αρκετές γυναίκες στο

      πρόβλημα αυτό των διαβατηρίων ήταν μέσω του γάμου. Αυτό φυσικά

      φαίνεται κάπως αντιφατικό αν θεωρήσουμε την παραδοσιακή

      φεμινιστική τοποθέτηση που αντιμετωπίζει συχνά το γάμο σαν

      υποδούλωση. Όμως δεδομένης της κατάστασης ήταν ο μόνος τρόπος.

      Αυτό που έκαναν οι ρωσσίδες γυναίκες ήταν να βρουν κάποιον

      ανοιχτόμυαλο άνδρα ώστε να κάνουν έναν “λευκό γάμο”. Ο γάμος, ως

      τελετή, δεν ήταν ψεύτικος καθώς κάθε γάμος σύμφωνα με το ρωσσικό

      νόμο έπρεπε να τελείται στην εκκλησία. Ωστόσο, μετά το γάμο, η

      νύφη συνήθως ευχαριστούσε εν συντομία το γαμπρό και έφευγε για

      κάποιο πανεπιστήμιο του εξωτερικού για να σπουδάσει χημεία,

      μαθηματικά, ιατρική ή άλλες επιστήμες.*

      *Αυτοί οι “λευκοί γάμοι” συνοδεύονταν από την πρακτική της

      πολυγαμίας. Στην πράξη, η γυναίκα μπορεί να είχε έναν κανονικό

      γάμο στο ιστορικό της, αλλά μετά από λίγο καιρό άλλαζε διαδοχικά

      εραστές. Μέσα από την πρακτική αυτή φαίνεται πως προάγεται ένας

      ηδονιστικός τρόπος ζωής, ωστόσο οι γυναίκες συχνά ήταν πολύ πιο

      συγκρατημένες. Ένα άλλο χαρακτηριστικό της πολυγαμίας ήταν ότι οι

      γυναίκες είχαν έναν δικό τους χώρο. Έτσι μπορούσαν να απολαμβάνουν

      μεγαλύτερη διακριτικότητα, αλλά και μεγαλύτερη σεξουαλική

      ελευθερία. Αυτή η πρακτική οδηγούσε προφανώς και στο σχηματισμό

      οικογενειών εκτός γάμου. Αυτές οι “νέες οικογένειες” (κατά το

      “νέοι άνθρωποι” όπως αποκαλούνταν οι μηδενιστές στη Ρωσσία) αρχικά

      έμοιαζαν σαν οικογένειες βασισμένες σε γάμο που κατέληξε σε

      διαζύγιο, και συγκροτούνταν περισσότερο βάσει των πραγματικών

      κοινωνικών σχέσεων που είχαν οι νέεοι άνθρωποι

      που τις δημιουργούσαν. Αυτές οι νέες οικογένειες ήταν παράνομες

      και μπορούσαν κάλλιστα να χωριστούν ξανά, αν τις ανακάλυπταν οι

      αρχές, αν και κάτι τέτοιο δε συνέβαινε συχνά, και το αν μια

      γυναίκα ήταν νόμιμη ή όχι σύζυγος κάποιου έγινε γρήγορα

      δυσδιάκριτο αν όχι τελείως άνευ ουσίας.*

      *Ο ορθολογικός εγωισμός του Chernyshevsky*

      *Η πρακτική της πολυγαμίας καταγράφηκε από την επαναστατική

      λογοτεχνία της εποχής. Το έργο του Chernyshevsky: “Τί πρέπει να

      γίνει” ήταν η μεγαλύτερη επιρροή, όχι μόνο στις μηδενίστριες, αλλά

      συχνά συγκαταλέγεται ανάμεσα στις βασικότερες επιρροές κάθε ρώσσου

      επαναστάτη. Το “Τί πρέπει να γίνει” ή αλλιώς το “Κρίσιμο Ερώτημα”

      είχε εμπνευστεί από μια φίλη του Chernyshevsky, μεγάλο μέρος της

      ζωής της οποίας περιγράφεται στο βιβλίο αυτό. Η προσέγγιση του

      Chernyshevsky στο γυναικείο ζήτημα ήταν στα γνώριμα μονοπάτια των

      υπόλοιπων μηδενιστών και διέφερε συνολικά από το φεμινισμό. Δεν

      υπήρχαν στο σκηνικό του οι αίθουσες των πανεπιστημίων, οι

      αγωνίστριες φοιτήτριες που μαζεύουν υπογραφές κλπ. Αντίθετα ο

      Chernyshevsky προβάλλει τις ατομικές απόπειρες. Ανάγνωση βιβλίων,

      μαθήματα από φίλους, σχηματισμός κύκλων συζήτησης και

      αλληλο-μόρφωσης.*

      *Το “Τί πρέπει να γίνει” δεν αμφισβητεί απλά το ρόλο της

      μονογαμίας, αμφισβητεί τη γυναικεία οικονομική ανεξαρτησία.

      Αντλώντας αναφορές από τον Proudhon και άλλους σοσιαλιστές πριν

      τον Marx καθώς κι από την πρακτική των ρώσσων καλλιτεχνών, ο

      Chernyshevsky σκηνοθετεί μια φανταστική κολλεκτίβα ρούχων όπου η

      Vera γίνεται συνάδελφος με τις υπαλλήλους της, μοιράζεται τα κέρδη

      μαζί τους, τις μυεί στη διεύθυνση της επιχείρησης και τις διδάσκει

      πως να γίνουν ανεξάρτητες μέσα από την “προοδευτική” λογοτεχνία.*

      *Για τον Chernyshevsky, οι άνδρες έπρεπε να υποτάσσονται στις

      συζύγους τους καθώς τα πράγματα ήδη είχαν φτάσει σε οριακό σημείο

      υπέρ του άνδρα. Οι άνδρες έπρεπε να είναι απόλυτα πιστοί ενώ οι

      γυναίκες θα ήταν ελεύθερες να κάνουν ότι επιθυμήσουν. Αυτό

      θεωρήθηκε μέρος του “ορθολογικού εγωισμού” που υπερασπιζόταν ο

      Chernyshevsky. Ο πόνος που θα σήμαινε για το μεμονωμένο αρσενικό

      θα ήταν απειροελάχιστος μπρος στη θέση στην οποία είχαν υποβληθεί

      οι γυναίκες. Ο ορθολογικός εγωισμός του Chernyshevsky φτάνει στα

      όριά του όταν διαλαλεί πως είναι το άτομο που οφείλει να σταθεί

      απέναντι στην κυριαρχία. Κάτι τέτοιο διακρίνεται καλύτερα όταν η

      Vera λέει στο σύζυγό της “αν ένα πρόσωπο πιστεύει για τον εαυτό

      του ότι δεν μπορεί, αυτό σημαίνει ότι δεν μπορεί. Οι γυναίκες

      έχουν πιστεί ότι είναι αδύναμες, κι έτσι νιώθουν αδύναμες και

      τελικά καταλήγουν να είναι αδύναμες”.*

      *Μια αδυναμία στη σκέψη του Chernyshevsky είναι στη σχέση ανάμεσα

      στις γυναίκες και τους άνδρες. Η πρακτική της πολυγαμίας

      εξιδανικεύεται και οι γυναίκες ανεβαίνουν σε ένα βάραθρο, όπου

      βρίσκονται ψηλότερα από κάθε επιθυμία του άνδρα. Το σεξ ως σαρκική

      ηδονή απορρίπτεται ως μη-ικανοποιητικό, και εδώ ο Chernyshevsky

      φαίνεται να αντανακλά κατά κάποιο τρόπο το πουριτανικό πνεύμα της

      εποχής του. Ωστόσο, παρά το ρομαντισμό που καλύπτει τις σκέψεις

      του πάνω στο σεξ, το βιβλίο του δέχτηκε σκληρή κριτική για τους

      χαρακτήρες του που διαπράττουν μεταξύ άλλων, εκτρώσεις, διγαμίες,

      πορνεία, μαστροπεία κλπ. Αυτή η κριτική έμελλε να συνοδεύει τους

      μηδενιστές για δεκαετίες.*

      *Ο Chernyshevsky επίσης φετιχοποιεί την εργασία με τον Lopukhov,

      έναν από τους χαρακτήρες του, λέγοντας πως “αν δεν προηγηθεί η

      εργασία, η διασκέδαση, η ξεκούραση, η πλάκα ή η γιορτή δε

      σημαίνουν τίποτα”. Αυτές οι απόψεις δείχνουν μια επιρροή από τους

      γάλλους σοσιαλιστές όπου οι κοπερατίβες θεωρούνταν ως η μόνη

      διέξοδος από τη βαρβαρότητα της ανόδου της βιομηχανικής κοινωνίας,

      και αρκετοί θεωρούσαν τις κοπερατίβες σαν έναν τρόπο να

      λειτουργήσει η κοινωνία χωρίς τον κρατικό έλεγχο.*

      *Η άποψη αυτή, ότι είναι η σκληρή δουλειά που δίνει την

      ευχαρίστηση στον ελεύθερο χρόνο, ωθείται ακόμα παραπέρα από το

      τέταρτο όνειρο της Vera. Το τέταρτο όνειρό της είναι γεμάτο από

      φουτουριστικά οράματα χρυσών αγρών, γόνιμων κοιλάδων, εργατών που

      τραγουδάνε στον ήλιο επιστρέφοντας στα γυάλινα και κρυστάλινα

      κοινόβιά τους όπου γέροι και παιδιά τους σερβίρουν πλούσια

      γεύματα. Μια ουτοπία όχι και τόσο σοβαρό, και παρά τις

      αμφιλεγόμενες σοσιαλιστικές ιδέες του Chernyshevsky, ο μηδενισμός

      του αναζωογόνησε τα πράγματα του καιρού του.*

      *Το τέλος της ιδρυτικής περιόδου και το ξεκίνημα της επαναστατικής

      περιόδου*

      *Ο παλιός μηδενισμός, όπως είναι γνωστό, δεν περιοριζόταν σε μια

      πρόταση για το γυναικείο ή άλλα ζητήματα, όπως η φτώχεια των

      απελευθερωμένων δουλοπάροικων που τράβηξαν την προσοχή των

      μηδενιστών. Προσπάθειες προπαγάνδας και αγκιτάτσιας σε αυτό το

      πεδίο κατέληξαν μόνο σε περισσότερες συλλήψεις, περισσότερους

      εξόριστους στη Σιβηρία και περισσότερους δολοφονημένους σε

      αποτυχημένες εξεγέρσεις. Αυτό το κλίμα μπόρεσε να ξεπεραστεί μόνο

      με την ώθησε των παλιών μηδενιστών στο τέλος της ιδρυτικής

      περιόδου τους με την απόπειρα δολοφονίας του Τσάρου στα 1866, που

      ακολουθήθηκε από την “λευκή τρομοκρατία” του κράτους. Τα

      μηδενιστικά έντυπα καταργήθηκαν, οι μεταρρυθμίσεις αφέθηκαν στην

      άκρη, και το εκπαιδευτικό σύστημα αναδομήθηκε ώστε να μην αφήνει

      περιθώρεια για μια όξυνση του εξεγερτικού πνεύματος που εξέθρεφε.*

      *Τότε εμφανίζεται ο Nechayev, που οι φανταστικές μυστικές ενώσεις

      του καταλήγουν σε μια δολοφονία ενός από τους

      συντρόφους μιας πραγματικής μυστικής ένωσής του. Κυρίως όμως, ο

      διαβόητος Nechayev τράβηξε την προσοχή στην “Κατήχηση του

      Επαναστάτη” και βοήθησε να διαδοθεί η φλόγα μιας επαναστατικής

      ανάκαμψης του μηδενισμού. Η επαναστατική περίοδος άνοιξε με τη

      μηδενίστρια Vera Zasulich. Οι δυσαρεστημένοι εργάτες είχαν

      αποφασίσει να δείξουν στους φοιτητές και στους διανοούμενους ότι

      μπορούσαν να διαδηλώσουν οι ίδιοι και κατέκλυσαν την πλατεία της

      παναγίας στο Kazan στα 1876. Φυσικά, η αστυνομία διέλυσε τη

      συγκέντρωση και πραγματοποίησε συλλήψεις. Ένας από τους

      συλληφθέντες, με το όνομα Bogolyubov, αν και μόλις έφτανε στη

      συγκέντρωση όταν η αστυνομία την είχε διαλύσει, καταδικάστηκε σε

      15 χρόνια φυλάκισης. Ενώ ο Bogoluybov κρατούνταν στις φυλακές της

      Αγ. Πετρούπολης, ο στρατηγός Trepov και γενικός διοικητής της

      πόλης, τις επισκέφτηκε προκειμένου να διαπιστώσει την έλλειψη

      πειθαρχίας των κρατουμένων. Προφανώς, η φυλακή είχε πολλούς ακόμη

      μηδενιστές που περίμεναν να δικαστούν με

      τους “193″ που συμμετείχαν σε εξεγερτικές δραστηριότητες

      αγκιτάτσιας ανάμεσα στους δουλοπαροίκους.*

      *Ο Trepov ήταν βρέθηκε μπροστά σε μια κατάσταση χωρίς προηγούμενο.

      Ενώ επιτηρούσε την πτέρυγα του Bogolyubov, έτρεξε προς το μέρος

      του, βλέποντάς τον να φοράει το καπέλο του παρόλο που βρισκόταν

      μπροστά σε κάποιον επίσημο”. Ο Trepov έσκισε το καπέλο του και του

      επιτέθηκε με τις γροθιές του, ενώ έπειτα διέταξε να τον

      μαστιγώσουν. Και τον μαστίγωσαν μέχρι να βυθιστεί στην παράνοια

      μπροστά στους άλλους φυλακισμένους ώστε να χρησιμεύσει σαν

      παράδειγμα.*

      *Το περιστατικό αυτό οδήγησε σε μια εξέγερση στις φυλακές και

      τελικά η Vera Zasulich στάθηκε αυτή που πήρε μια πρωτοβουλία που

      σκέφτονταν πολλοί, πυροβόλησε και τραυμάτισε τον Στρατηγό Trepov.

      Παρά το γεγονός ότι η υπόθεση ήταν ξεκάθαρη, η Zasulich

      παραδέχθηκε ότι ήταν αυτή που πυροβόλησε, υπήρχαν πολλοί μάρτυρες

      και αποδείξεις, το δικαστήριο φάνηκε να κάνει μια κίνηση καλής

      θέλησης, απελευθερώνοντας τη Zasulich, ενώ έξω από την αίθουσα ένα

      μαινόμενο πλήθος διαδήλωνε. Η Zasulich αποχώρησε βιαστικά

      προκειμένου να μη ξανασυλληφθεί.*

      *Η συνομωσία κυραρχούσε στον επαναστατικό χώρο και οι “λευκοί

      γάμοι” πήραν ένα επαναστατικό περιεχόμενο μέσα από αυτή.

      Παριστάνοντας τα παντρεμένα ζευγάρια και χρησιμοποιώντας πλαστά

      διαβατήρια, παράνομοι άνδρες και γυναίκες νοίκιαζαν διαμερίσματα

      σε στρατηγικά σημεία. Από τη στιγμή που οι “οικοδεσπότες”

      εγκαθίσταντο, κατέφταναν κι άλλοι παράνομοι, που πήγαιναν κι

      έρχονταν ακατάπαυστα χωρίς να χρειάζεται να νοικιάζουν στο όνομά

      τους διαμερίσματα. αλλες φορές αυτά ήταν απλά καταφύγια

      κοινοβιακής ζωής, κι άλλες πλήρως εξοπλισμένες γιάφκες.*

      *Αυτές οι συνομωσίες οδήγησαν κατά τα φαινόμενα και στο ιστορικό

      σημείο-καμπή για τους μηδενιστές, τη δολοφονία του Τσάρου

      Αλέξανδρου ‘Β. Πολλές γυναίκες παίξαν έναν σημαντικό ρόλο στις

      προσπάθειες αυτές. Η Vera Figner συμμετείχε σε μια συνομωσία

      προκειμένου να τοποθετηθεί μια νάρκη κάτω από τις σιδηροδρομικές

      ράγες που θα περνούσε το τραίνο του Τσάρου, ωστόσο κάτι τέτοιο

      εγκαταλείφθηκε λόγω των καιρικών συνθηκών. Η Sophia Perovsky, που

      είχε αποδράσει από την εξορία έκανε μια δεύτερη απόπειρα με νάρκη,

      αυτή τη φορά όμως κάτω από ένα δρόμο, όμως ο Τσάρος και πάλι

      άλλαξε τα σχέδια του ταξιδιού του, κι αυτό το σχέδιο απέτυχε. Μετά

      τη σύλληψη του εραστή της Perovsky, του Alexander Zhelyabov, αυτή

      αποφάσισε να ηγηθεί της τελικής προσπάθειας ενάντια στον Τσάρο,

      ξανά με μια νάρκη στο δρόμο, αλλά αυτή τη φορά προβλέπονταν και

      τέσσερεις ακόμη βομβιστές ακροβολισμένοι στις γωνίες, ώστε να

      σιγουρευτούν ότι όλα θα πάνε σύμφωνα με το σχέδιο. Κι ευτυχώς,

      μιας και ο Τσάρος άλλαξε ανά δρομολόγιο, αλλά αυτή που περίμενε

      κάτι τέτοιο, με ένα φύσηγμα της μύτης της έδωσε το σήμα στους

      βομβιστές να αλλάξουν θέσεις. Το τί ακολούθησε είναι πια ιστορία,

      ένας από τους βομβιστές έριξε τη βόμβα του κάτω από τον άξονα του

      οχήματος του τσάρου. Αυτός, ανέπαφος από την έκρηξη αυτή,πήρε την

      μοιραία απόφαση να κατεβεί να επιθεωρήσει τη σκηνή του εγκλήματος.

      Αυτό που τον περίμενε ήταν μια δεύτερη βόμβα που τον τραυμάτισε

      τελικά θανάσιμα. Παρά την επιτυχία της επιχείρησης, η Sophia

      Perovsky τελικά συνελήφθη και ήταν η πρώτη γυναίκα που θανατώθηκε

      για μια πολιτική πράξη.*

*Επίλογος*

    /*Στο χώρο του σήμερα, η αριστερά είναι σε πλήρη παρακμή, τα σχέδια

    και οι ιδεολογίες της έχουν ξεφτιλιστεί ως λειτουργικά εργαλεία της

    ολότητας του παρόντος συστήματος. Οι απαντήσεις που δίνει ο

    φεμινισμός απλά μιλούν για εξέγερση ενώ αποτυγχάνουν να ανιχνεύσουν

    πραγματικές θεραπείες για τα προβλήματα των σημερινών γυναικών. Αν

    και σήμερα κανείς δεν αμφισβητεί τα “δικαιώματα των γυναικών”, η

    έκτρωση και τα αντισυλληπτικά παραμένουν ζητήματα πολιτικής

    αντιπαράθεσης, ενώ η ενδο-οικογενειακή βία δεν μπορεί να ξεπεραστεί

    όσες θεραπευτικές συνεδρίες κι αν γίνουν, όσες ομάδες υποστήριξης

    και να δημιουργηθούν. Παρά το χρόνο που δαπανάται σε συνελεύσεις για

    τη γυναικεία απελευθέρωση, αυτές σπάνια φτάνουν πέρα από μια

    αμφισβήτηση της πατριαρχίας. Η γυναικεία σεξουαλικότητα έχει γίνει

    ένα ακριβό εμπόρευμα, διαφθείροντας ιδέες όπως ο ελεύθερος έρωτας

    αφαιρώντας κάθε αληθινή συναισθηματική επαφή στο σεξ, κάνοντας τον

    σεξουαλικό τσαμπουκά και την ποσοτικά αυξημένη διαδοχή ερωτικών

    συντρόφων αυτοσκοπό,κρατώντας τους εραστές απομονωμένους ακόμα κι

    όταν είναι σωματικά μαζί. Απ’ την άλλη μεριά, ο γάμος έχει χάσει

    έδαφος, ενώ το διαζύγιο είναι μάλλον ένα θέμα εύρεσης δικηγόρων και

    χρημάτων για τα δικαστήρια παρά οτιδήποτε άλλο. Αυτό δεν έχει θέσει

    τέλος στην παραδοσιακή οικογενειακή εικόνα με την οποία μας

    βομβαρδίζουν τα μίντια και οι παραδοσιακές οικογενειακές αξίες που

    κηρρύτει η εκκλησία. Νέα ερωτήματα έχουν κάνει την εμφάνισή τους,

    διαμορφώνοντας το γυναικείο ζήτημα του 21ου αιώνα, μέσα από την

    ανάδειξη του ζητήματος του */

    /*ρόλου που παίζει το φύλο, μπρος στην εμφάνιση ανθρώπων που

    αλλάζουν φύλο, καθώς και των ειδών της σεξουαλικότητας που μπορούμε

    να επιλέξουμε. Ο φεμινισμός πρέπει να καταρριφθεί ως ένα αποτυχημένο

    πια σχέδιο αν θέλουμε να απαντήσουμε κατάλληλα στα ερωτήματα αυτά.

    Δεν μπορούμε να απαιτούμε για αλλαγές καθώς αυτό απλά δημιουργεί τη

    διαμεσολάβηση. Πρέπει να το καταστρέψουμε.*/